Osmanlı Devleti’nin Güç Kaybetmeye Başladığı Dönemlerde Şark Meselesi

Abstract

Milletlerinoluşum ve devamına kaynaklık eden kültürel değerler, örf ve adetler ile zihniyapılarıdır. Bu yapı tarihteki Doğu-Batı çatışmasının da daha iyianlaşılmasının da anahtarı olup, bu anahtarın dişlileri Truva Savaşlarına kadardayandırılmaktadır. Biron dokuzuncu yüzyıl argümanı olan Şark Meselesi aslında bu tarihsellikle aynıölçekte değerlendirilmesi gereken bir mevzudur. Bu mevzuda, Türk imgesi AvrupaHunlarından itibaren baş aktör olmuş, İslam’ın Kabulü ve Osmanlı Devleti siyasiarenadaki büyük gücü ile tavan yapan bir oluşuma evrilmiştir. İlkkez 1815 Viyana Kongresi’nde dillendirilen Şark Meselesi kavramı, AvrupaDevletlerin kolonyalist yayılma ve ekonomik emperyalist politikaları içinbulunmaz bir coğrafyayı yani Osmanlı coğrafyasını içinde barındırdığı azınlık gruplarıharekete geçirerek parçalamayı hedefleyen bir anlayış olarak literatüre girdi.Parçalanan Osmanlı coğrafyasındahegemonik güç olmayı hedefleyen Avrupalı devletlerin bağımsızlık hareketlerine verdikleri desteklerleazınlık gruplarını kışkırtmaları, bunun karşısında ise Osmanlı Devleti’nin hayatiyetineyönelik aldığı bir dizi tedbirlerle süreci durdurmaya çalışması ve tasfiyeedilen Osmanlı toprakları ve halen devam eden Şark meselesi günümüzde deönemini koruyan bir meseledir. Bu çalışma konuya daha yakından ışık tutmayagayret gösteren bir çalışma olup, kuşkusuz ki konuyla ilgili söylenen en son sözolmayacaktır. Ancak okura tarihten bir yaprağı aydınlatacak bir araştırmasunulmaya çalışılmıştır.