Cumhuriyet İlahiyat Dergisi (Dec 2017)
Buhârî Nüshaları ve Nüsha Farklılıklarının Mahiyeti Üzerine, yazar Abdulvahap Özsoy (Erzurum: Fenomen Yayıncılık, 2016)
Abstract
Bir âlimin ciddi uğraşlar sonucu miras bıraktığı kitabın, yazılmasında çeşitli zorluklarla karşılaşıldığı gibi, kendinden sonraki nesillere aktarımında da farklı bir serencamı vardır. Döneminde hangi özellikleri dikkate alınarak ön planda bulunduğu, daha sonraki çalışmaları nasıl etkilediği ve her şeyden önce kendinden sonraki nesle orijinal haliyle ulaşıp ulaşmadığı gibi meseleler ilmi miras açısından son derece önemlidir. Bir de eser asırlar önce yazılmış ve ilmi platformlarda hâlâ öncelikli olarak kullanılan kaynak hüviyetini taşıyorsa onun günümüze intikalinin incelenmesi alanla ilgili birikimi keşfetme adına ufuk açıcı bir çaba olarak karşılanacaktır. Abdulvahap Özsoy’un İmam Buhâri’nin (ö. 256/870) el-Câmiu’s-sahîh’inin sonraki nesillere naklini araştırdığı bu çalışmada, İslam ümmetinin asırlarca ilgisine mazhar olmuş bir eserin intikalinin ilmi serüveni konu edinilmiştir. Rivayet naklinin yanı sıra içinde rivayetlerin bulunduğu kitap naklinin gerçekleştiği dönemdeki genel ortam, eserde incelenmeye çalışılmıştır. Hadis ilminin en temel kaynaklarından olan Sahih- i Buhâri bu yönüyle ele alınmıştır. Kitap adı olarak geçen ibarede “Buhârî” ifadesinin yalın olarak kullanılması muğlaklığa neden olmaktadır. Çalışmaya konu olan eserin tam adı yazılmasa bile el-Câmiu’s-sahîh veya es-Sahîh gibi kastedilen esere işaret edecek şekilde ifadelerin eklenmesi kitabın içeriğine dair daha net bir intiba uyandıracaktır. Ayrıca İmam Buhârî’nin mezkur eserinin dışında da kitaplarının olması bu durumu gerekli kılmaktadır. Çalışma giriş, iki bölüm, sonuç ve ekler kısmından oluşmaktadır. Yazar, son zamanlarda ülkemizdeki akademik camianın yazmalarla arasına mesafe koyduğunu; hadis alanı özelinde nüsha farklılıklarının getirdiği ihtilafın bundan dolayı gündeme gelemediğini belirterek çalışmasını hazırlamada bu duruma dikkat çekme isteğinin etkili olduğunu ifade etmektedir.
