بررسی تنوع آللی برای نشانگرهای مرتبط با کیفیت فیزیکی و شیمیایی برنج در شرایط غرقاب و تنش خشکی

Abstract

برنج منبع غذایی اصلی بیش از نیمی از جمعیت جهان بوده و نقش مهمی در تغذیه این جمعیت دارد. از آنجایی‌که برنج به‌صورت دانه کامل مصرف می‌شود کیفیت آن اهمیت ویژه‌ای دارد. در راستای بررسی کیفیت فیزیکی و شیمیایی دانه برنج، در سال زراعی 95-1394، 90 ژنوتیپ برنج در قالب طرح لاتیس در شرایط نرمال و تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس کاشته شدند. دراین تحقیق صفات طول دانه، عرض دانه، محیط دانه، مساحت دانه، قطر معادل، خروج از مرکز، میزان آمیلوز، درصد پروتئین و درجه حرارت ژلاتینه شدن اندازه‌گیری شدند. نتایج سودمندی نشانگر-های ریز‌ماهواره بیانگر وجود 54 آلل چند شکل و همچنین به طور میانگین 4.9 آلل برای هر نشانگر بود که بیشترین تعداد آنها مربوط به نشانگرهای RM333 وRM589 با 7 آلل بود. تجزیه به مختصات اصلی نشانگر‌های SSR نشان داد که 10 مولفه اول توانستند 55.58 درصد از تغییرات را توجیه نمایند. تعیین الگو‌ی باندی ژنوتیپ‌های مورد مطالعه نشان داد که در شرایط نرمال برای صفات کیفی، ژنوتیپ‌های 216L،IR59673-93-2-3‌ و AZUCENA.BALA.225 دارای بیشترین میزان آمیلوز (به ترتیب با 25.8، 25.2 و 24.5) درصد بودند. نتایج حاصل از بررسی تجزیه ارتباط بین صفات اندازه-گیری شده با نشانگر‌های به کار رفته در این آزمایش نشان داد از میان 104 آلل موثر بر صفات مورد ارزیابی، درجه حرارت ژلاتینه شدن در شرایط نرمال تحت تأثیر سه آلل می‌باشد و صفات مقدار آمیلوز و میزان پروتئین هر دو تحت تأثیر دو آلل می‌باشد. آلل RM587-B کنترل کننده دو صفت درجه حرارت ژلاتینه شدن و میزان پروتئین در شرایط نرمال می‌باشد و معنی دار میباشد. در میان صفت‌های مرتبط با کیفیت دانه برنج در شرایط نرمال آلل RM587-B در کنترل صفات درجه حرارت ژلاتینه شدن و میزان پروتئین موثر بود. با توجه به نتایج بدست آمده از این ارزیابی می-توان از این صفات در برنامه‌های به‌نژادی استفاده کرد.

Keywords

• برنج
• تجزیه ارتباطی
• تنوع آللی
• کیفیت
• نشانگرهای ssr