تجزیه و تحلیل همخونی در گوسفند نژاد قره گل: ضرایب همخونی جزئی، همخونی اجدادی بالو و همخونی اجدادی کالینفسکی

Abstract

چکیده سابقه و هدف: به افزایش میزان هموزیگوسیتی در نتاج حاصل از آمیزش بین افرادی که دارای جد مشترک بوده و یا از نظر ژنتیکی با یکدیگر خویشاوندند همخونی اطلاق می شود. مهمترین اثر همخونی کاهش در عملکرد صفات اقتصادی حیوانات می‌باشد که از آن به عنوان پسروی همخونی یاد می‌شود و میزان آن در بین صفات و جمعیت‌های مختلف یکسان نمی‌باشد. تحقیقات اخیر نشان داده که میزان پسروی همخونی در بین نوادگان حاصل از اجداد مختلف نیز متغیر می‌باشد. وقتی توزیع آلل‌های مغلوب نامطلوب بین حیوانات بنیانگذار یک جمعیت نامتوازن باشد، میزان پسروی همخونی مشاهده شده در بین نوادگان آنها نیز می‌تواند با هم متفاوت باشد. علاوه بر این، اثرات مضر همخونی می‌تواند در اثر پالایش ژنتیکی آلل‌های مغلوب از طریق انتخاب بر علیه ژنوتیپ‌های هموزیگوت مغلوب در نسل‌های پیشین کاهش یابد. برآورد ضریب همخونی جزئی و ضریب همخونی اجدادی امکان بررسی توزیع متوازن آلل‌های مغلوب در ژنوم حیوانات بنیانگذار و وقوع پالایش ژنتیکی در جمعیت را امکان‌پذیر می‌سازد. هدف از تحقیق حاضر برآورد ضرائب همخونی رایت، همخونی جزئی، همخونی اجدادی بالو و همخونی اجدادی کالینفسکی در گله اصلاح نژادی گوسفند قره‌گل می‌باشد. مواد و روش‌ها: در این تحقیق از فایل شجره گله اصلاح نژادی گوسفند قره‌گل که حاوی 7477 رکورد شجره جمع‌آوری شده در طی سال‌های 1368 تا 1393 بود جهت برآورد ضرائب همخونی، همخونی جزئی و همخونی اجدادی دام‌ها استفاده گردید. جهت بررسی کیفیت شجره، شاخص تکامل شجره دام‌ها محاسبه گردید. حیوانات متولد شده در 4 سال آخر فایل شجره با شاخص تکامل شجره بالای 6/0 به عنوان جمعیت مرجع جهت تجزیه همخونی به همخونی جزئی حاصل از حیوانات بنیانگذار جمعیت در نظر گرفته شدند. همخونی اجدادی بالو برای همه افراد جمعیت برآورد گردید. همچنین همخونی دامها به دو بخش همخونی جدید و همخونی اجدادی کالینفسکی تجزیه گردید. یافته‌ها: میانگین ضریب همخونی رایت در دام‌های کل جمعیت و دام‌های جمعیت مرجع به ترتیب 85/0 و 36/1 درصد بود. 108 فرد از 280 فرد بنیانگذار جمعیت مرجع (38%) در ضریب همخونی جمعیت مرجع مشارکت مثبت داشته‌اند. میانگین و انحراف معیار ضریب همخونی جزئی این 108 رأس به ترتیب 19/5 و 37/7 درصد بود. بخش زیادی از کل ضریب همخونی جمعیت مرجع یعنی 42 و 66 درصد آن به ترتیب توسط 10 و 25 فرد بنیانگذار با بیشترین مشارکت در همخونی این جمعیت تبیین گردید. میانگین همخونی اجدادی بالو در کل جمعیت و افراد جمعیت مرجع به ترتیب 17/1 و 12/2 درصد بود. مقدار ضریب همخونی اجدادی بالو برای اکثر افراد همخون جمعیت مثبت بود. میزان همخونی اجدادی کالینفسکی دامها پایین و میانگین آن در جمعیت برابر با 07/0 درصد بود. همخونی اجدادی موجود در این جمعیت بیشتر با تعریف بالو برای همخونی اجدادی منطبق بود. همبستگی ضریب همخونی رایت با ضرائب همخونی بالو، کالینفسکی و جدید به ترتیب 1/0 ، 37/0 و 99/0 بود (01/0P<). نتیجه گیری: بر اساس نتایج این تحقیق، ضریب همخونی اجدادی بالو در دامهای این گله روند افزایشی داشته است که می-تواند در نتیجه پدیده پالایش ژنتیکی آلل‌های مغلوب در این جمعیت باشد. از این رو جهت بررسی وقوع پالایش ژنتیکی آلل‌های مغلوب در این جمعیت، برآورد تاثیر همخونی اجدادی بر صفات تولیدی و تولید مثلی در این گله پیشنهاد می‌گردد. همچنین می‌توان با استفاده از ضرائب همخونی جزئی محاسبه شده، سهم هر کدام از حیوانات بنیانگذار را در میزان پسروی همخونی مشاهده شده تعیین نمود. از سوی دیگر این ضرائب همخونی جزئی می‌تواند به شناسایی حیوانات بنیانگذار حامل ژنهای نامطلوب کمک نماید. این اطلاعات می‌تواند در برنامه‌های آمیزشی گله در جهت طراحی تلاقی‌ها مورد استفاده قرار گیرد، بطوریکه بره‌های حاصل، دارای مقادیر کمتری از ضریب همخونی جزئی حاصل از حیوانات حامل ژنهای نامطلوب و یا حیواناتی با بیشترین مشارکت بر پسروی همخونی باشند.

Keywords

• ضریب همخونی جزئی
• ضریب همخونی اجدادی
• پالایش ژنتیکی
• گوسفند قره گل