Enerji Güvenliği ve Jeopolitik Riskin Türkiye'nin Çevre Kalitesi Üzerindeki Rolü: Yeni Nesil Fourier Terimli Genişletilmiş ARDL Modelinden Kanıtlar

Abstract

Küresel ısınmaya bağlı olarak; yoğun yağışlar, fırtınalar ve aşırı kuraklıklar da dahil olmak üzere birçok çevresel felaketin yaşandığı günümüz dünyası, Rusya-Ukrayna Savaşı ve İsrail’in Filistin’i işgali gibi beklenmedik jeopolitik gelişmelere tanıklık etmektedir. Tüm bu gelişmeler, ülkelerin ekonomik aktivitelerini, enerji stratejilerini ve nihayetinde çevresel kalitelerini etkilemede önemli bir potansiyele sahiptir. Dolayısıyla bu çalışma, jeopolitik risk, enerji güvenliği ve çevre kalitesi arasındaki ilişkileri Türkiye özelinde 1973-2018 dönemi için analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla çalışmada, çevresel kalitenin bir göstergesi olarak yük kapasite faktörü kullanılmakta, enerji güvenliği ve jeopolitik riskin yanı sıra ekonomik büyüme, beşeri sermaye ve doğal kaynak rantının çevresel etkileri de dikkate alınmakta ve Fourier terimli genişletilmiş ARDL yaklaşımı uygulanmaktadır. Ampirik bulgular, jeopolitik risk ile enerji güvenliğinin çevre kalitesini olumsuz yönde etkilediğini göstermektedir. Sonuçlar ayrıca ekonomik büyüme ve doğal kaynak rantının çevre kalitesini düşürdüğünü, beşeri sermayenin ise çevre dostu bir faktör olduğunu ortaya koymaktadır.

Keywords

• enerji güvenliği
• jeopolitik risk
• yük kapasite faktörü
• fourier terimli genişletilmiş ardl modeli
• energy security
• geopolitical risk
• load capacity factor
• augmented ardl model with fourier terms