تنوع و غنای گونه‌ای زنبورهای بالاخانوادۀ Chalcidoidea مرتبط با نسل غیرجنسی زنبورهای گال‌زای بلوط دارمازو (.Quercus infectoria Oliv) در استان آذربایجان‌ غربی

Abstract

زنبورهای گال‌زای بلوط در خانوادۀ Cynipidae از مهم‌ترین حشرات وابسته به درختان بلوط هستند. به‌منظور جمع‌آوری و شناسایی جوامع پارازیتوییدهای زنبورهای گال‌زا روی بلوط دارمازو Quercus infectoria Oliv. نمونه‌برداری از گال‌ها با توجه به جمع‌آوری نسل غیرجنسی زنبورهای گال‌زای بلوط در مهر 1396 و در دو دامنۀ ارتفاعی (1500-1300 و 1700‌-1500 متر از سطح دریا) در مناطق پردانان و میرآباد انجام گرفت. حشرات خارج‌شده از گال‌ها شناسایی و سپس شاخص‌های تنوع و غنای گونه‌ای آنها با استفاده از نرم‌افزار Ecological Methodology 3/0 محاسبه شد. میانگین تیمارهای اندازه‌گیری‌شده بین دامنه‌های ارتفاعی با آزمون تی استیودنت مستقل در نرم‌افزار SPSS 21 مقایسه شد. براساس نتایج از دو منطقۀ تحت بررسی بیست گونه زنبور گال‌زای بلوط و ده گونه زنبور پارازیتویید متعلق به پنج خانواده از راستۀ بال‌غشاییان شناسایی شد. از بیست گونه زنبور گال‌زای بلوط جمع‌آوری‌شده، فقط پانزده گونه دارای پارازیتویید بودند. دو گونه زنبور گال‌زای Andricus coriarius Hartig وAndricus coriariformis Melika et al. دارای بیشترین تعداد زنبور پارازیتویید بودند. در بین زنبورهای پارازیتویید شناسایی‌شده نیز بیشترین فراوانی مربوط به گونۀ Aulogymnus gallarum Linnaeus بود که دست‌کم در ده گونه زنبور گال‌زای بلوط اصلی‌ترین پارازیتویید بود و با فراوانی زیاد مشاهده شد. مقادیر میانگین شاخص‌های تنوع و یکنواختی گونه‌ای پارازیتوییدهای زنبورهای گال‌زای بلوط دارمازو در مناطق و همچنین در دامنه‌های ارتفاعی متفاوت، از اختلاف معنی‌داری برخوردار نبودند.

Keywords

• آذربایجان ‌غربی
• بلوط دارمازو
• تغییرات جمعیتی
• دشمن طبیعی
• گال