Journal of Analytic Divinity (Dec 2020)
Anadolu Millî Mücadele Hareketine Tekke ve Tarikat Şeyhlerinin Katkıları
Abstract
Mondros Mütarekesi akabinde Osmanlı Devleti parçalanmak istenmiş, bunun üzerine Mustafa Kemal (1881-1938) devletin işgaline karşı Anadolu merkezli Millî Mücadele hareketi başlatmıştır. Bu mücadele hiç şüphesiz toprakları yabancı güçler tarafından işgal edilmeye yüz tutmuş bir devletin yeniden inşası ve bekası bakımından oldukça önem arz etmektedir. Bu nedenle, Mustafa Kemal ve silah arkadaşları İstanbul Hükümeti’nden bağımsız Erzurum, Sivas kongreleri düzenlenmiş ve belli bir mücadele planı yapmışlardır. Başta askeri erkan olmak üzere, ilmiye sınıfı, aşiret ağaları yanında ulusal ve yöresel çapta faaliyet gösteren tarikat şeyhleri de bu mücadeleye çok büyük katkı sağlamışlardır. Bu makalede, Anadolu’da başlayan Millî Mücadele yıllarında gerek İstanbul gerekse İstanbul dışında faaliyet gösteren tekke ve tarikat şeyhlerinin katkıları ele alınmıştır. Çalışmanın kapsamı daha ziyade 1918-1923 yıllarıyla sınırlı tutulmuştur. Bu bir arşiv çalışması değildir. Bu nedenle yararlanılan kaynaklar mümkün mertebe o dönem ve daha sonra kaleme alınmış yazılı çalışmalardan oluşmaktadır. Çalışmamız akabinde sufilerin çok büyük bir kısmının vatanın müdafaasında Gazi’nin yanında yer aldıkları, kimilerinin fiilen müritleriyle birlikte savaşlara iştirak ettikleri görülmüştür. Yine bu gibi zevatın bazen motive güç olarak halkı cesaretlendirdiği, bazı tekkelerin Anadolu’ya silah sevkiyatında adeta bir üs olarak görev üstlendiği anlaşılmıştır. Millî Mücadele başarıldıktan sonra yeni Cumhuriyetin başkenti ilan edilen Ankara, Hacı Bayrâm-ı Velî (öl. 833/1429-30) etrafında teşekkül eden manevi bir atmosfere ev sahipliği yapmış, yeni Meclis burada kılınan Cuma Namazı akabinde kurbanlar kesilerek ve dua edilerek açılmıştır. İlk Mecliste Gazi’nin iki yardımcısı da tanınmış iki tasavvuf şeyhidir.
Keywords
