Хабаршы. Психология және социология сериясы (Apr 2013)
Гендерлік теңсіздік: салыстырмалы талдау
Abstract
Мақалада автор қазақ қоғамындағы теңдік жəне теңсіздік мəселесіне тоқталған, оның ішінде əйел теңсіздігі тақырыбы көбірек баяндалған. Шығыс менталитетінің жəне қоғамда қалыптасып қалған көзқарастардың гендерлік теңсіздікке əсері де айтылып кеткен. Бұл мақалада автор «Гендер» ұғымына анықтама берген жəне де оның теориялық-əдіснамалық негізіне талдау жасаған. Сонымен қатар Қазақстан Республикасында гендерлік саясаттың қалыптасу ерекшеліктеріне тоқталған. Қазақстан қоғамындағы гендерлік теңсіздіктің факторлары қарастырылып, гендерлік теңсіздік бойынша сандық мəліметтер көрсетіліп, еркектер мен əйелдер дискримина-циясы туралы айтылған. Сондай-ақ еркектер мен əйелдердің арасындағы тең құқық үшiн күресі, олардың қоғам өмipiнe бiрдей қатысуы, яғни əйелдің, ананың, қыздардың, үй шаруашылығындағы əйелдiң жəне т.б. құқықтарын сақталуы туралы жазылған. Бұл мақалада Қазақстан Республикасындағы гендерлік саясаттың ерекшеліктері, гендерлік білім беру мəселесі, қоғамдық-саяси өмірде əйелдердің гендерлік теңдікке қол жеткізуі «гендер», «гендерлік саясат», «гендерлік теңдік», «гендерлік рөл» ұғымдарының анықтамалары кеңінен зерттелген жəне де қоғамдық-саяси өмірдегі, отбасындағы гендерлік теңдікке қол жеткізудің жолдары, əлеуметтенудің гендерлік аспектілері, қазіргі кезеңдегі Қазақстан əйелдерінің құқықтық жағдайы мəселелері кең ауқымда сараланып, ата-лып көрсетілген. Автор Қазақстан саясатындағы гендерлік теңдік жəне теңсіздік мəселесіне кішігірім зерттеу жүргізіп, ол зерттеудің нəтижелерін осы мақалада ұсынған. Осы зерттеу қорытындысы бойынша, Қазақстан қоғамында, соның ішінде саясатта гендерлік теңсіздік бар. Теңсіздіктің себебі – шығыс менталитеті мен «əйел саясатқа көп араласпауы керек» деген сияқты көзқарастар. Саясаттағы теңсіздіктің мысалы – əйел депутат пен министрлердің аз саны; əйелдер саясаттың əлеуметтік, денсаулық сақтау сияқты бағыттарында басым болуы қажет; əйелдер саясатта 25 пайыздай үлеске тиесілі деген тоқтамға келген.
