Darulhadis İslami Araştırmalar Dergisi (Dec 2022)
Hayvan Hakları Bağlamında İş‘âr Uygulaması: Ebû Hanîfe’nin Rivâyetlere Yaklaşımı ve Görüş Ayrılıkları
Abstract
Hayvanlar, insanoğlu gibi yeryüzündeki ekosistemin olmazsa olmaz bir parçasıdır. İslâm, hayvanların korunması hakkında bazı temel prensipler koymuş ve bu kurallara uyulmasını emretmiştir. Günümüzde de hayvan hakları, birçok ülkenin yasal düzenlemeler yapmasını gerektirmiş önemli bir konudur. İslâm tarihinde hayvanlarla ilgili birtakım uygulamalar, İslâm âlimleri içerisinde de tartışma konusu olmuştur. Hz. Peygamber’in, hayvanlara yönelik her türlü olumsuz davranıştan insanları sakındırmasına rağmen Kâbe’ye gönderilen hedy kurbanlarının belli olması için hayvanlara iş‘âr yapıldığı yönünde nakledilen bazı rivayetler farklı yorumlara yol açmıştır. Hayvanlara yapılan iş‘ârın sünnetteki yerinin tespiti makalenin ana konusunu oluşturmaktadır. Bu iş‘âr uygulamasına ait rivâyetler araştırılmış ve Ebû Hanîfe’nin bakış açısını tespit etmek için klasik kaynaklar taranmıştır. Ebû Hanîfe’nin sened itibariyle sahîh olan meşhur rivâyetlere rağmen, iş‘ârı müsle olarak görmesi ve onu mutlak olarak mekruh sayması ehl-i sünnet âlimleri tarafından şiddetle eleştirilmiştir. Makalede Ebû Hanife’ye yönelik eleştirilerin analizi yapılmış ve hadis ilmi açısından iş’arla ilgi rivayetlerin konumu değerlendirilmiştir.
