Rola duszy rozumnej w antropologii duchowej Orygenesa

Abstract

Nauka Orygenesa na temat duszy, podobnie jak cała jego teologia, ma charakter hipotetyczno-poszukiwawczy. Przedmiotem artykułu jest wydobycie z jego dzieł i zebranie w całość najważniejszych idei dotyczących duszy rozumnej oraz jej roli w osobie ludzkiej. Orygenes umieszczał swoje rozważania na temat antropologii w kontekście chrześcijańskiego życia duchowego, nie traktował ich natomiast jako rozróżnienia czysto filozoficzne, chociaż nawiązywał do filozofii średniego platonizmu i Filona Aleksandryjskiego. Przeprowadzona analiza porównawcza tekstów Orygenesa, zachowanych w greckim oryginale lub wczesnochrześcijańskich łacińskich przekładach, uwypukla główne tematy jego duchowej antropologii: trychotomiczny podział struktury osoby ludzkiej, przypisywanie kategorii obrazu Boga w człowieku duszy rozumnej oraz dążenie duszy do pełnego poddania się Duchowi Świętemu, czyli osiągnięcia stanu doskonałego podobieństwa do Boga. W świetle wypowiedzi Orygenesa dusza rozumna, zwana także umysłem, sercem i zasadą przewodnią, jest istotnym elementem strukturalnym osoby ludzkiej, tożsamym z obrazem Bożym w człowieku. W życiu ziemskim toczy ona walkę duchową przeciw pożądliwościom ciała, usiłując podporządkować całego człowieka duchowi, a za jego pośrednictwem Duchowi Świętemu.

Keywords

• Orygenes
• dusza
• umysł
• ciało
• duch
• obraz i podobieństwo Boże