Muhammed Ed-Destinâî’nin Âdâbü’l-Müftîn Adlı Risâlesi: İnceleme ve Tahkîk

Abstract

İftâ faaliyeti ve usûlü ile ilgili hususlara ilk dönemlerde fürû-i fıkıh eserlerinin edebü’l-fetvâ / âdâbü’l-müftî adını taşıyan bölümlerinde yer verilmiş, ilerleyen süreçte ise aynı adı taşıyan müstakil eserler kaleme alınmıştır. Bu konudaki ilk müstakil eserler olarak İbnü’s-Salâh eş-Şehrezûrî’nin Edebü’l-müftî ve’l-müsteftî’si ile İbn Hamdân’ın Sıfatü’l-müftî ve’l-müsteftî adlı eseri zikredilebilir. Diğer mezheplere nispeten, Hanefî mezhebinde fetvâ usûlünü konu edinen müstakil eserler daha geç bir dönemde telif edilmiştir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla ilk müstakil Hanefî fetvâ usûlü eseri Muhammed ed-Destinâî’nin Âdâbü’l-müftîn adlı risâlesidir. IX. (XV.) yüzyılın sonları veya X. (XVI.) yüzyılın başlarında kaleme alındığı düşünülen bu eserin sadece tek nüshası tespit edilebilmiştir. Dört varaktan müteşekkil risâlede, fetvâ kavramı ve türevleri, müftünün âdâbı ve şartları ile müsteftînin âdabı konularına yer verilmektedir. Bu makalede, ilk müstakil Hanefî fetvâ usûlü eseri olan ve kaynaklarda hakkında fazla bilgi bulunmayan Âdâbü’l-müftîn adlı risâle ile müellifi Muhammed ed-Destinâî tanıtılacaktır. Ayrıca fetvâ usûlü literatürüne katkı düşüncesiyle bu muhtasar risâlenin tahkikli metnine de yer verilecektir.

Keywords

• hanafite fatwa methodology
• adab al-muftî
• adab al-fatwa
• mohammed al-destinâî
• âdâb al-muftîn
• hanefî fetvâ usûlü
• âdâbü’l-müftî
• edebü’l-fetvâ
• muhammed ed-destinâî
• âdâbü’l-müftîn