Turcology Research (Sep 2024)
Yukarı Dicle Bölgesi’nde Asur Varlığı ve Yorumlanması
Abstract
Asur tarihini inceleyen araştırmalara genel olarak baktığımızda bunun çeşitli yönlere doğru evrildiğini görebiliriz. Özellikle 1960’lardan sonra modern aşama olarak adlandırabileceğimiz süreçten sonra Asur’un kırsaldaki varlığı önemli tartışma konularından birisi hâline gelmiştir. Bu öneriler arasındaki belli başlı kuramlar G. Algaze’nin, I. Wallerstein’in Modern Dünya Sistemleri isimli çalışmasından uyarlanan Uruk Yayılım Kuramı, G. Stein’in Mesafe Paritesi, N. Postgate’in Yağ Lekesi Metaforu, M. Hardt ve A. Negri’nin İmparatorluk Modeli, von Thünen’in Tarımsal Lokasyon Teorisi ve son olarak da M. Liverani’nin Ağlar İmparatorluğu Modelini sayabiliriz. Söz konusu modeller Asur’un taşradaki yerleşim sistemleri ve malzemesinin nasıl yorumlanması gerektiğine dair önemli varsayımlarda bulunmaktadır. Özellikle de Liverani’nin Ağlar İmparatorluğu Modeli malzemenin yerleşim sistemleri ile olan paralelliğini bariz bir şeklide göstermektedir. Böylece, bu manzara, Asurlaştırılan ve Asurlulaştırılan ayrık birimleri olarak algılanan diğer kümelerin, olayların karmaşık bir şekilde iç içe geçmiş karakterine izin verir. Asurlulaştırılan alanlarda topluluklar sadece kendi ürünlerini kullanarak değil, Asur malzemelerini (özellikle da seramiğin taklidi) tüketerek sisteme entegre olmuşlardır. Yerleşim sistemleri ve malzemenin karşılıklı kıyaslanması birbirlerinin varlığını iyi açıklayabilmektedir. Liverani’nin modelinden esinlendiğimiz bu çalışmamızda Asur’un Yukarı Dicle Bölgesi’ndeki varlığını Simbiyotik Bilardo Topu adını verdiğimiz kendi modelimiz doğrultusunda yorumlayacağız. Bu alanlar 3 şekilde tanımlanıp tasnif edilmişlerdir. Gelişmenin birinci belirtisini ifade eden bir bütün olarak toplanma/bütünleşme (bütün hegemonya): “Integration”. Gelişmenin ikinci belirtisini ifade eden bütünleşmenin çözülmesi (Kırılgan hegemonya): “Desintegration”. Gelişmenin üçüncü belirtisini ifade eden belirlenim (minimum hegemonya): “Determination”.Çalışmamızdaki ana amacımız Asur periferisi ve dışında görülen yerel ve Asur saray malzemesinin karşılıklı bağımlılık ilişkisi içinde nasıl yorumlanması gerektiğini kendi modelimiz doğrultusunda önermektedir. Yöntemimizi ise yukarıda bahsini etmiş olduğumuz kuramların da kısmen göz önünde bulundurularak arkeolojik malzemenin yorumlanması oluşturacaktır.
Keywords
