اثربخشی واقعیت‌درمانی گروهی همراه با آموزه‌های اسلامی بر کاهش جبرگرایی و علائم افسردگی و افزایش بهزیستی روان‌شناختی در افراد افسرده

Abstract

سابقه و هدف: امروزه افسردگی یکی از شایع­ترین اختلالات روان‌شناسی و معضل عمومی زندگی بشر محسوب می­گردد و تقریباً در همة کشورها و فرهنگ­ها دیده می­شود. با توجه به تأکید پژوهش‌های جدید بر استفاده از عامل‌های فرهنگی - اعتقادی، در فرهنگ ایرانی - اسلامی ما می‌توان برای درمان اختلال افسردگی در کنار اصول علمی واقعیت‌درمانی از آموزه‌های اسلامی هم کمک گرفت. ازاین‌رو، هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی واقعیت‌درمانی گروهی همراه با آموزه‌های اسلامی بر کاهش علائم افسردگی، اعتقادات جبرگرایی و افزایش بهزیستی روان‌شناختی در زنان افسرده بوده است. روش کار: این پژوهش به‌شیوۀ نیمه‌آزمایشی و به‌صورت پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه کنترل و دورۀ پیگیری 40 روزه صورت گرفته است. جامعۀ آماری زنان افسرده‌ مراجعه­کننده به درمانگاه ندای آرامش روان تهران در تابستان سال 1400 بودند که از میان آنان 32 نفر به‌روش نمونه‌گیری هدفمند نمونۀ پژوهش انتخاب شدند و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 16 نفر) جایگذاری شدند. جهت جمع‌آوری اطلاعات از پرسش‌نامۀ افسردگی بک و همکاران، مقیاس بهزیستی روان‌شناختی ریف و کیز و مقیاس ارادۀ آزاد و جبرگرایی پالهاس و مارجسون استفاده شد و افراد گروه آزمایش به‌مدت هشت جلسۀ ۹۰ دقیقه‌ای در جلسات واقعیت‌درمانی گروهی همراه با آموزه‌های اسلامی شرکت کردند. داده‌های به‌دست‌آمده با روش تحلیل کوواریانس چندمتغیّره تجزیه ‌و تحلیل شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند. یافته‌ها: نتایج نشان داد واقعیت‌درمانی گروهی همراه با آموزه‌های اسلامی بر کاهش علائم افسردگی و جبرگرایی و افزایش بهزیستی روان‌شناختی تأثیر معناداری داشت (05/0P<). مقدار این تأثیر با توجه به مجذور نسبی اتا (اندازۀ اثر) در دورۀ پیگیری بدین صورت بود که 42% تغییرات ارادۀ آزاد، 60% تغییرات افسردگی، 26% تغییرات پذیرش خود، 30% تغییرات ارتباط مثبت، 29% تغییرات استقلال و 28% تغییرات تسلط بر محیط در مرحلۀ پس­آزمون از تفاوت گروه‌های آزمون و کنترل ناشی می‌شد. نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان می‌دهد که واقعیت­درمانی گروهی همراه با آموزه‌های اسلامی می­تواند برای بهبود علائم افسردگی، کاهش جبرگرایی و افزایش بهزیستی روان­شناختی افراد افسرده مؤثر باشد.

Keywords

• ..