واکاوی وضعیت راهیابی دانش‌آموختگان تکنولوژی آموزشی به بازار کار و تعیین عوامل مؤثر بر آن

Abstract

هدف: پیشرفت جوامع بالاخص کشورهای درحال توسعه تا حد زیادی در گرو گسترش نهادهای دانشگاهی است. هم‌چنین یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های نهادهای آموزشی، درهم‌تنیدگی ساختارهای آموزش و اشتغال است. در واقع هر آموزشی باید بازدهی یا توجیه اقتصادی داشته باشد که عالی‌ترین نوع آن ایجاد اشتغال متناسب با فراگیر است. بر این اساس پژوهش حاضر به بررسی وضعیت راهیابی دانشجویان و فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد و دکتری رشته تکنولوژی آموزشی به بازار کار و عوامل مؤثر بر آن از نظر متخصصان پرداخته است.مواد و روش‌ها: در پژوهش حاضر از روش توصیفی–پیمایشی استفاده شده و شامل دو مرحله است. در ابتدا جهت شناسایی عوامل مؤثر در راهیابی دانش‌آموختگان تکنولوژی آموزشی به بازار کار مصاحبه نیمه‌ساختار انجام گرفت؛ در مرحله دوم براساس عوامل شناسایی شده پرسشنامه‌ای تدوین گردید و برای نظرسنجی از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در این زمینه استفاده شد. نمونه آماری در مرحله اول، 24 نفر از اساتید و متخصصان رشته تکنولوژی آموزشی بود که با روش هدفمند از نوع متجانس انتخاب شدند و در مرحله دوم، 192 نفر از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری رشته تکنولوژی آموزشی در ایران با روش نمونه‌گیری در دسترس پرسشنامه را تکمیل کردند. اعتبار عوامل شناسایی شده در مصاحبه قبل از توزیع در جامعه آماری برای 3 نفر از اساتید رشته تکنولوژی آموزشی ارسال شد و نظرات و پیشنهادات ایشان اعمال گردید سپس پرسشنامه نهایی تدوین شد؛ روایی پرسشنامه، به روش داوری تخصصی صاحب‌نظران رشته تکنولوژی آموزشی و اعمال نظرات و اصلاحات ایشان انجام پذیرفت. پایایی نیز براساس آلفای کرونباخ معادل74/0 محاسبه شد. تحلیل داده‌ها در نرم‌افزار SPSS نسخه 22 انجام گرفت. برای تحلیل داده‌ها از شاخص‌های آمار توصیفی فراوانی، میانگین و انحراف معیار و برای تعیین تفاوت بین هر یک از گروه‌های عوامل مؤثر در اشتغال از آزمون t تک نمونه ای و آزمون فریدمن استفاده شد.بحث و نتیجه‌گیری: در مرحله اول پژوهش طبق نظر متخصصان 22 عامل مؤثر در اشتغال دانش آموختگان رشته شناسایی شد. این عوامل براساس قرابت در چهار حیطه، 1. عوامل مرتبط با رشته، 2. عوامل مرتبط با دانشجویان و فارغ‌التحصیلان، 3. عوامل مرتبط با اساتید رشته، و4. عوامل مرتبط با جامعه و مسئولان کشور دسته‌بندی شد. طبق نتایج مرحله دوم پژوهش تمام عوامل شناسایی شده به وسیله متخصصان رشته تکنولوژی آموزشی در جذب دانش آموختگان به بازار کار تأثیرگذار هستند. با این حال عوامل آگاهی و بروز بودن دانش اساتید رشته تکنولوژی آموزشی، وجود اساتید تخصصی رشته تکنولوژی آموزشی در اکثر دانشگاه‌های کشور و تدوین سرفصل های دروس دانشگاه مبتنی بر نیاز بازار کار بیشترین میانگین و عوامل سطح توقع بالای دانشجویان از ماهیت رشته، داشتن دانش بازاریابی، فعالیت انجمن های علمی و شناخت کافی از موقعیت و جایگاه های اجتماعی مرتبط با رشته تحصیلی کمترین میانگین را داشته است.

Keywords

• اشتغال
• تکنولوژی آموزشی
• دانش آموختگان
• دانشجویان