تنوع معنایی «عزم» نزد مفسران و مترجمان قرآن کریم و ارزیابی گونه‌ها ‏

Abstract

ماده عزم حامل مفهومی کلیدی در تاریخ فرهنگ اسلامی است که کاربردهای آن در 9 آیه از قرآن کریم، در حیطه‌های مختلف عقاید، اخلاق، احکام و اندیشه سیاسی اثر گذارده است؛ این در حالی است که در تفاسیر و ترجمه‌های قرآن، تشتت محسوسی در توضیح این ماده دیده می‌شود که تا حدی برخاسته از دور شدن از زبان عصر نزول و اختلاط میان زبان‌ها و گویش‌ها، و تا حدی مربوط به خلاقیت‌های مفسران و مترجمان در ارائه برداشتی رها از واژه‌شناسی است. پرسش اصلی در پژوهش حاضر این است که ماده عزم در تفاسیر و ترجمه‌های کهن فارسی، در کاربردهای 9 گانه در قرآن کریم چگونه فهم شده است؟ این فهم‌ها چه همگرایی و واگرایی دارند و چه گونه‌شناسی از آنها می‌توان ارائه داد؟ روش به کار گرفته شده در مقاله، مطالعه تطبیقی متون و تحلیل محتوای آنها با الگوی داده‌بنیاد است؛ به طوری که اطلاعات به دست آمده از مقایسه و تحلیل، پس از به دست آمدن همگرایی‌ها و واگرایی‌ها، مقدمه دست‌یابی به یک گونه‌شناسی انتقادی گردد. برای پیشبرد بحث، مؤلف به طور غیر مستقیم از روش گونه‌شناسی ساخت معنا در حوزه زبان‌شناسی تاریخی نیز بهره گرفته است

Keywords

• معناشناسی تاریخی
• متن‌پژوهی تطبیقی
• تاریخ زبان عربی
• ترجمه‌های قرآن کریم