Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Oct 2023)

Salgın Sürecinde Değişen Taziye Ritüellerinin Toplumsal Yaşama Etkisi

  • Serenay Sezen,
  • Fatma Güngörer

DOI
https://doi.org/10.53568/yyusbed.1257116
Journal volume & issue
no. 61
pp. 161 – 190

Abstract

Read online

Ölüm, her toplumda görülen ve inanç sistemlerine göre farklı yaklaşımları olan sosyolojik bir olgudur. Ölümden sonraki sürecin belirsizliği, toplumların ölüm ritüellerine ilişkin farklı pratikler geliştirmesine neden olmuştur. Birincil ilişkilerin hâkim olduğu geleneksel kapalı toplumlarda taziyeler önemli bir ritüel haline gelmiştir. 2019 yılında ortaya çıkan Covid-19 salgınında, toplum sağlığı açısından risk oluşturan kalabalık grupların tüm etkinlik ve oluşumları sağlık tedbirleri kapsamında yasaklanmıştır. Bu durum, taziye ritüellerinin düzenlenmesini de sekteye uğratmıştır. Bu çalışma, geleneksel kapalı toplum özellikleri gösteren ve taziyelerin önemli bir değer olduğu Van kentinde, ölüm olgusu ve yas tutma süreçlerinin, sosyal ilişkileri ve toplumsal yaşamı ne yönde etkilediği ve taziye geleneğine yüklenen anlamın bu süreçle birlikte nasıl bir değişime uğradığını konu edinmektedir. Bu bağlamda nitel bir araştırma olarak yürütülen çalışmada salgın nedeniyle birinci derece yakınını kaybeden ve çoğu bir aşiret mensubu olan 15’i kadın, 15’i erkek olmak üzere toplam 30 kişi ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucu, sosyo-kültürel bağların oluşturduğu örgütlenmenin, toplum sağlığına ilişkin tehditlerine rağmen salgına karşı bir direnç geliştirdiği ve taziye ritüellerinin güç koşullarda bile olsa yas sürecine ilişkin uygulanması gerektiği düşünülen toplumsal ritüeller olmaya devam ettiğini ortaya koymuştur.

Keywords