ارزیابی منظر میدان های شهری با استفاده از " تکنیک تحلیل منظر سایمون بل" (نمونه مورد مطالعه : میدان امام خمینی قم)

Abstract

منظر شهری پدیده‌ای پیچیده از جنبه‌ عینی و ادراکی در محیط است که از برهم‌کنش لایه‌‌های متکثر فرم، عملکرد و معنا در تعامل با ذهن انسان ایجاد می‌شود و جایگاه مهمی در ارتقای قابلیت‌های بصری و ادراکی فضاهای شهری دارد. اگرچه صرف داشتن نگاه و قرائت منظرین از شهر پاسخ­گوی مسائل پیچیده شهری نخواهد بود، ولی توجه به منظر به عنوان ابزار پایه و لازم (و نه کافی) برای قرائت متن شهر در راستای پاسخ‌گویی به بخشی از مسائل شهری و حقوق شهروندی ضرورت دارد. هدف نوشتار حاضر، ارزیابی کیفیت‌های بصری و فضایی میدان امام­خمینی شهر قم براساس دیدگاه متخصصان است. از این‌ رو پرسش اصلی تحقیق به این شرح است: براساس معیارها و زیر معیارهای برآمده از تکنیک تحلیل منظر سایمون بل، اولویت مداخله در منظر هر یک از اضلاع چهارگانه میدان امام­خمینی شهر قم چگونه­است؟ در راستای رسیدن به این هدف، روش تحقیق توصیفی_تحلیلی به کار گرفته شده و برای ارزیابی وضع موجود، داده‌های مورد نیاز بر مبنای چارچوب طرح شده در"تکنیک تحلیل منظر سایمون بل" با استفاده از ابزارهای مشاهده، عکس‌برداری و تکنیک‌های SWOT وAHP، گردآوری و تحلیل شده­اند. به منظور وزن‌دهی معیارها و زیرمعیارهای مطرح در این تکنیک از میانگین نظرات کارشناسی سی‌ تن از متخصصان شهری در قالب پرسشنامه و ماتریس‌های ارزیابی در ساختار سلسله مراتبیAHP، استفاده شده­است. نرخ ناسازگاری در قضاوت‌های متخصصان کمتر از 0.1 بوده که نشانگر سازگاری و اعتبار منطقی نظرات است. براساس یافته‌های تحقیق در تحلیل منظر میدان امام خمینی بر مبنای چارچوب منتخب، الگوی سازمان‌دهی فضایی با43.9درصد، الگوی سازمان‌دهی ساختاری با 38.3درصد و الگوی سازماندهی انتظام‌بخشی 17.8درصدامتیاز را به خود اختصاص داده­اند. در مجموع، ارزیابی الگوهای سازمان‌دهی منظر در ضلع شرقی با بالاترین مقدار 44.4درصد و سپس به ترتیب در ضلع شمالی 29.4درصد، ضلع غربی 16.4درصد و در ضلع جنوبی 9.8درصداز مجموع 100را به خود اختصاص داده‌اند.

Keywords

• منظر شهری
• منظر میدان‌های شهری
• تکنیک تحلیل منظر سایمون بل
• تحلیل بصری–فضایی
• میدان امام‌خمینی شهر قم