İnsan&İnsan Bilim Kültür Sanat ve Düşünce Dergisi (Oct 2019)
Türk Sosyo-Kültürel Hayatına Fesin Yansıması Bağlamında Antepli Aynî’nin Divanında Fes / Antepli Ayni’s Poems in the Context of Reflection of Turkish Socio-Cultural Life
Abstract
Günümüzde Osmanlı Devleti’nin sembollerinden olan fesin çok eski bir tarihi vardır. Türklerin fesle tanışması, 16.yüzyılda Cezayirli denizciler vasıtasıyla olmuştur. Fesin, resmi başlık olarak kabulü, II. Mahmud döneminde, Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılması sonrasına rastlar. Fes, Serasker Hüsrev Paşa vesilesiyle Osmanlı’ya getirilmiştir. Sonra da II. Mahmud’un isteğiyle resmi başlık olarak kabul edilmiştir. Fesin halk tarafından kabul görmesi kolay olmamıştır. Fes konusu sadece siyasetçilerin değil sanat camiasının da gündemine girmiştir. Şairler, fes propagandası yapan şiirler yazmıştır. Dönemin şairlerinden Antepli Aynî de yazdığı methiyelerle, düşürdüğü tarihlerle fes reformuna destek vermiş, bu sebeple padişahın iltifatına mazhar olmuştur. Çalışmamızda; fesin Türk sosyo-kültürel hayatına girişi sonrasında 18. yüzyıl şairlerinden Aynî’nin divanındaki fesle ilgili unsurlar tespit edilmiş, şairin fes meselesine yaklaşımı ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Ayrıca Osmanlı sosyal hayatını derinden etkileyen fes reformunun o dönemde yaşayan bir şairin nazarından edebiyata nasıl yansıdığı incelenmiştir. / The fez, known as a symbol of the Ottoman’s nowadays, has an ancient history. Turks met the fez in the 16th century by way of the Algerian sailors. It’s official acceptance come across the period of the Mahmud II, with the disbandment of the corps of janissaries. The fez was brought to the Ottoman life by seraskier Hüsrev Pasha. After that, with Mahmud II’s request it became the periods’ official headwear. But nevertheless, the acceptance of the fez by the society was not that easy. There with the fez was not only the topic of the politicians, but also became the topic of the artists. The poets wrote poems to make the fez propaganda. Aynî from Antep, was one of the poets of this period, honored with compliments by the sultan, because of his supportive praises and chronograms about the fez reform. This work contains the elements related to the fez in Aynî’s divan and deals with the poet’s approach to the fez problem in detail. Also this study reflects the poet’s perspective on the fez reform that had an impact on Ottoman social life of this time and how he transferred this subject to the literature.
Keywords
