مقایسۀ ویژگی‌های ساختاری توده‌های شاخه‌زاد و دانه‌زاد راش شرقی (Fagus orientalis Lipsky) در جنگل‌های هیرکانی (مطالعۀ موردی: جنگل‌های منطقۀ کجور نوشهر)

Abstract

در شرایط خاص طبیعی اقلیمی و رویشگاهی و غیرطبیعی ناشی از تخریب انسان راش می‌تواند جست تولید کند و فرم شاخه‌زاد را پدید آورد. این پژوهش به مقایسۀ ویژگی‌های ساختاری توده‌های شاخه‌زاد و دانه‌زاد راش جنگل‌های هیرکانی در منطقۀ چتن شهرستان نوشهر می‌پردازد. برای تعیین موجودی، قطر برابرسینۀ همۀ درختان با آماربرداری صددرصد اندازه‌گیری شد. برای بررسی ساختار مکانی در دو تودۀ قطعه ‌نمونه‌های 5/0 هکتاری با روش فاصله- آزیموت استقرار یافتند و همۀ فاکتورهای مربوط برداشت شدند. موجودی خشک‌دارهای سرپا و افتاده در دو توده نیز اندازه‌گیری شد. براساس نتایج در تودۀ شاخه‌زاد تعداد در هکتار درختان زنده و خشک راش به‌ترتیب 174 و 7/9 اصله در هکتار و حجم آنها به‌ترتیب 2/146 و 6/3 مترمکعب در هکتار بود. در تودۀ دانه‌زاد تعداد پایه‌های زنده و خشک راش 145 و 11 اصله در هکتار را شامل می‌شد که حجم آنها به‌ترتیب 5/147 و 1/12 متر مکعب بود. 55 درصد از خشک‌دارهای سرپا در تودۀ شاخه‌زاد و 35 درصد از خشک‌دارهای سرپا و 42 درصد افتاده در تودۀ دانه‌زاد در درجۀ یک پوسیدگی قرار داشتند. تعداد جست در جست‌گروه راش چهار پایه است که سهم این جست‌گروه‌ها 17 درصد فراوانی کل جست‌گروه‌ها بود. جست‌گروه‌های شامل پنج جست و دو جست نیز 9/16 و 5/16 درصد فراوانی را شامل می‌شدند. شاخص‌های ساختار مکانی راش در تودۀ شاخه‌زاد شامل تفکیک پیلو، تجمعی کلارک- ایوانز، شاخص آمیختگی، اختلاف قطر، ابعاد قطر و زاویۀ یکنواخت، به‌ترتیب نشان‌دهندۀ پیوستگی گونه‌ای، کپه‌ای، غالبیت شدید راش، اختلاف متوسط، کوچک بودن غالبیت ابعاد و توزیع کپه‌ای بود. در این پژوهش، استفاده‌های سنتی از جنگل بر ویژگی‌های ساختاری رویشگاه‌های راش اثرگذار بوده است. بنابراین پیشنهاد می‌شود که این توده‌ها و دیگر توده‌های مشابه به‌منزلۀ ذخیره‌گاه جنگلی حفاظت شوند تا سوق یافتن این توده‌ها به‌سوی حالت مطلوب‌تر و پایداری سیمای سرزمین در این مناطق تضمین شود.

Keywords

• تراکم
• چتن
• خشک‌دار
• راش
• ساختار مکانی
• موجودی حجمی