اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری بر کارکردهای اجرایی و شایستگی اجتماعی دانش‌آموزان دختر دارای نشانه‌های اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی

Abstract

هدف از این مطالعه بررسی اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری بر کارکردهای اجرایی و شایستگی اجتماعی دانش‌آموزان دختر دارای نشانه‌های اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی بود. روش پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دو ماهه بود. جامعه آماری دانش‌آموزان دختر دارای نشانه‌های اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی پایه چهارم و پنجم ابتدایی ناحیه 2 شهر شیراز در سال تحصیلی 1399-1398 بودند. با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند تعداد 27 دانش‌آموز از بین جامعه آماری انتخاب و به تصادف در گروه‌های آزمایش و گواه جایگزین شدند. سپس کودکان حاضر در گروه آزمایش بازی‌درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری را در طی یک ماه در 10 جلسه 50 دقیقه‌ای دریافت نمودند. ابزارهای پژوهش پرسشنامه اختلال کاستی توجه و فزون‌کنشی (ADHDQ) (Brock & Clinton)، مقیاس شایستگی اجتماعی (SCS) (Kohen & Rosman) و پرسشنامه کارکردهای اجرایی (EFQ) (Gerard et al.) بود. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل واریانس آمیخته و آزمون تعقیبی بونفرنی استفاده شد. نتایج نشان داد که بازی‌درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری بر کارکردهای اجرایی و شایستگی اجتماعی دانش‌آموزان دارای نشانه‌های اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی مؤثر بوده است (005/0>P). این نتایج در دوره پیگیری نیز پایدار بود. بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که بازی‌درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری با افزایش مهارت‌های ارتباط بین فردی و گروهی، خودآگاهی، مهارت مقابله با هیجان‌های منفی و افزایش مهارت حل مسئله و تصمیم‌گیری می‌تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت بهبود کارکردهای اجرایی و شایستگی اجتماعی دانش‌آموزان دارای نشانه‌های اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی مورد استفاده گیرد.

Keywords

• اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی
• بازی‌درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری
• شایستگی اجتماعی
• کارکردهای اجرایی