̒Ilm-i Zabān (Jan 2024)

مخچه و مطابقۀ دستوری در دوزبانه‌ها: شواهدی از قضاوت دستوری‌بودگی با استفاده از fMRI

  • سیمین میکده,
  • ورنر زومر,
  • سید امیر حسین بتولی

DOI
https://doi.org/10.22054/ls.2023.74871.1591
Journal volume & issue
Vol. 10, no. 18
pp. 309 – 342

Abstract

Read online

مخچه با تمام نواحی کلیدی شبکه کنترل زبان در ارتباط است. در حال حاضر، نقش مخچه به‌عنوان بخشی از شبکه­‌های مسئول پردازش ویژگی‌­های دستوری تشخیص داده شده است. مطالعات بالینی و تصویربرداری نیز مشارکت مخچه را در پردازش دستور تأیید کرده‌­اند. پژوهش حاضر در صدد است تا فعالیت مخچه را در پردازش همزمان زبان اول و دوم در افراد دوزبانه متوازن بررسی کند. به‌این‌منظور، 36 دوزبانۀ ترکی ـ فارسی (21 زن) انتخاب شدند که زبان دوم­شان را به‌­طور رسمی از سن 7 سالگی آموخته بودند. بر اساس شاخص تسلط دوزبان، در شرکت­‌کنندگان هیچ تفاوتی بین سطوح بالای بسندگی به زبان اول (ترکی) و زبان دوم (فارسی) مشاهده نشد. شرکت­‌کنندگان یک آزمون قضاوت دستوری‌­بودگی شنیداری با الگوی زبان­‌گردانی جایگزین را اجرا کردند و تصاویر fMRI با استفاده از یک پروتکل استاندارد اخذ می‌­شد. با دو رویکرد کل ـ مغز و ناحیۀ موردنظر fMRI وابسته‌به‌رویداد در حین پردازش نحوی بررسی شد. به‌دنبال شناسایی فعالیت دوجانبۀ مخچه در رویکرد کل ـ مغز، درصد تغییر سیگنال به‌عنوان معیار «شدت» برای هر شرکت­‌کننده در ناحیۀ مخچه مطابق با اطلس هاروارد ـ آکسفورد در FSL استخراج و تجزیه‌و‌تحلیل آماری آن با استفاده از نرم‌­افزار SPSS انجام شد. نتایج حاضر نشان از برتری نیمکرۀ راست در پردازش زبان دوزبانه­‌ها داشت که این مسأله مؤید آن است که مخچۀ راست در کنترل زبان دخالت بیشتری دارد. افزون­‌بر‌این، دوزبانه­‌ها فعالیت بیشتری را برای زبان اول در مقایسه با زبان دوم در ناحیۀ مخچه نشان دادند که این نتیجه بر تأثیرات تسلط زبان معکوس در دوزبانه­‌های ترکی ـ فارسی صحه می­‌گذارد.

Keywords