اثر کاربرد توأم استروویت بازیابی شده از لجن فاضلاب و سوپرفسفات تریپل بر زیست فراهمی فسفر در خاک و جذب آن در گیاه گندم

Abstract

بازیابی فسفر به‌عنوان استروویت (فسفات آمونیوم منیزیم) از تصفیه خانه‌های فاضلاب به‌دلیل پتانسیل استفاده مجدد به‌عنوان کود فسفره توجه پژوهش‌گران را به خود جلب کرده است. لذا هدف از این پژوهش بررسی اثر استروویت جایگزین شده با کود سوپر فسفات تریپل بر زیست فراهمی فسفر در گیاه گندم بود. بدین منظور آزمایشی فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار به‌صورت گلدانی به اجرا درآمد. فاکتورها شامل کاربرد نسبت‌های مختلف کود استروویت جایگزین شده با سوپر فسفات تریپل در شش سطح (S0:P0، S0:P100، S25:P75، S50:P50، S75:P25 و S100:P0) و سه سطح فسفر (50، 100 و 150 کیلو-گرم سوپر فسفات در هکتار) و در مجموع 54 گلدان بود. میزان کاربرد استروویت بر اساس مقدار فسفر کل (P2O5) سوپر فسفات تریپل محاسبه شد. بر پایه نتایج بدست آمده تمامی تیمارهای مورد بررسی و اثر متقابل آنها در سطح احتمال یک درصد (p < 0.01) معنی‌دار شد. مقایسه میانگین‌‌های اثر تیمارهای مختلف استروویت نشان داد با جایگزین کردن استروویت به جای کود سوپر فسفات تریپل در هر سه سطوح کودی، بیش‌ترین وزن تازه اندام هوایی (با میانگین 79/7 گرم درگلدان)، وزن خشک اندام هوایی (با میانگین 13/1 گرم درگلدان) غلظت نیتروژن اندام هوایی (با میانگین 82/4 درصد) و جذب آن (با میانگین 44/5 گرم درگلدان) از کاربرد تیمار S75:P25 150 کیلوگرم کود سوپر فسفات در هکتار بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد بیش‌ترین مقدار غلظت و جذب فسفر به‌ترتیب با میانگین 174/0 درصد و 197/0 گرم در گلدان از کاربرد تیمار S75:P25 150 کیلوگرم کود سوپر فسفات در هکتار بدست آمد که نسبت به کاربرد تیمار S75:P25 50 و 100 کیلوگرم سوپر فسفات در هکتار به‌ترتیب افزایشی معادل با 43/26، 89/59، 49/11 و 14/43 درصد داشت. با وجود حلالیت کم استروویت (کم‌تر از 5%) اثر زراعی برابر و برتر با کودهای تجاری فسفره دارد. بنابراین بازیابی فسفر از لجن فاضلاب به‌صورت استروویت به‌عنوان یک راهکار مدیریتی مؤثر در تامین فسفر خاک و گیاهان توصیه می‌شود.

Keywords

• سوپر فسفات تریپل
• فسفات آمونیوم منیزیم
• فسفر اولسن و گندم