مطالعات کشورها (May 2025)
رقابت آمریکا و چین در حوزة هوش مصنوعی؛ از ملی‌گرایی فنی تا جغرافیای سیاسی فنی
Abstract
هوش مصنوعی به‌طور روزافزونی در کلان‌رقابت ایالات متحدة آمریکا و چین نقشی محوری و تعیین‌کننده پیدا کرده است. پکن و واشنگتن مترصد هستند توان و قابلیت‌های هوش مصنوعی را به‌منظور دستیابی به مزیت راهبردی در کلان‌رقابت خود ارتقا دهند. توسعة هوش مصنوعی از سوی دو طرف، رقابت راهبردی آن‌ها را عمیق‌تر کرده است و ساختار و پویایی‌های نظام بین‌الملل را نیز متأثر خواهد کرد. در مقالة حاضر، با بهره‌گیری از گزاره‌های نظری نوواقعگرایی و روش توصیفی- تحلیلی درصدد واکاوی ابعاد و زوایای رقابت آمریکا و چین در حوزة هوش مصنوعی بوده‌ایم. بر این مبنا، پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که رقابت آمریکا و چین در حوزة هوش مصنوعی چگونه در چارچوب رقابت ساختاری دو کشور در نظام بین‌الملل معنا و مفهوم پیدا می‌کند؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که آمریکا و چین با اولویت‌بخشی به جغرافیای سیاسی فنی (تکنوژئوپلیتیک) و ملی‌گرایی فنی (تکنوناسیونالیسم) درصدد رهبری عرصة فناوری، به‌ویژه در حوزة هوش مصنوعی، هستند. در واقع، تلاش‌ها و اقدام‌های آمریکا و چین برای رهبری عرصة فناوری، ملاحظات راهبردی آن‌ها در تمامی حوزه‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. رهبران چین، هوش مصنوعی را فرصتی برای مقابله با سلطة نظامی و فناوری آمریکا و کسب برتری راهبردی می‌دانند. در نقطة مقابل نیز توانمندی‌های فناوری رو به‌رشد چین عامل اصلی تلاش‌های ایالات متحده برای ایجاد بلوکی از اقتصادهای رقومی (دیجیتال) در راستای موازنه‌سازی قدرت فزایندة چین است.
Keywords
