اثرهای کشندگی و زیرکشندگی اسانس‌های درمنه‌ی خراسانی (Artemisia khorassanica)، زیره‌ی سیاه (Carum carvi) و فلفل سیاه (Piper nigrum) روی بید سیب‌زمینی، Phthorimaea operculella

Abstract

در تحقیق حاضر اثرهای کشندگی و زیرکشندگی اسانس­ های گیاهان درمنه­ی خراسانی، زیره­ ی سیاه و فلفل سیاه روی تعدادی از پراسنجه ­های بید سیب­زمینی ارزیابی شد. غلظت­ های کشنده­ ی (LC50) اسانس ­ها روی حشره­ ی کامل آفت تعیین شدند. غلظت­های زیرکشنده­ی (LC20) اسانس­ ها موجب کاهش مقدار امید به زندگی (ex) و ایجاد تغییرات متفاوتی در نرخ زنده­ مانی (lx) و نرخ تولیدمثلی(vx) نسبت به شاهد شدند. اسانس­ درمنه ­ی خراسانی نسبت به دو اسانس دیگر به ­طور معنی ­داری باعث کاهش مقدارهای پراسنجه­ های رشد جمعیت مانند نرخ ناخالص تولیدمثل (GRR)، نرخ خالص تولیدمثل (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r)، نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) و افزایش در میانگین مدت زمان طول یک نسل (T) شد. اسانس درمنه­ ی خراسانی بیشترین تأثیر را روی پراسنجه­ های زیستی مانند طول دوره ­های لاروی، مراحل نابالغ، طول عمر ماده، تعداد تخم­ های گذاشته شده و درصد تفریخ آن­ها داشت. اسانس­ درمنه ­ی خراسانی باعث کاهش معنی ­داری در مقادیر ذخایر پروتئین (86/20 ± 2/489 میکروگرم بر شفیره)، لیپید (70/48 ± 4/812 میکروگرم بر شفیره) و گلیکوژن (51/5 ± 4/96 میکروگرم بر شفیره) شفیره­ ها در مقایسه با شاهد (به ­ترتیب 38/28 ± 8/606، 97/54 ± 8/941 و 09/15 ± 4/150 میکروگرم بر شفیره) شد. بررسی اجزای شیمیایی اسانس ­ها نشان داد که ترکیبات کامفور و 8،1- سینئول در درمنه‌ی خراسانی و 2- متیل-3- فنیل پروپان در زیره‌‌ی سیاه و فلفل سیاه بیشترین مقدار را داشتند. با توجه به اثرهای کشندگی و زیرکشندگی اسانس­ ها روی بید سیب­زمینی، انجام تحقیقات تکمیلی جهت مدیریت آفت پیشنهاد می­­­­­­­­­­­­شود.

Keywords

• اسانس های گیاهی
• اثرهای کشندگی
• زیرکشندگی
• بید سیب زمینی