Akademik İncelemeler Dergisi (Jul 2014)
İletişimsel Eylem Kuramı Işığında Siyasal İletişim ve AK Parti Örneği
Abstract
Habermas’ın İletişimsel Eylem Kuramı adlı çalışması, sosyal bilimleri dilbilimsel kavramlarla buluşturma çabası olarak görülebilir. Habermas’a göre sosyal dünya, bir anlamda toplumun dilbilimsel örgütlenişidir. Başka bir anlatımla, toplumsal alan dilbilimsel bir mantığın izlerini taşıdığından, sosyal eylemin kuralları da dilbilimin kuralları olarak okunabilmektedir. Habermas için iletişimsel eylemin bu kurallarının normatif ve rasyonel boyutları; geçerlilik iddiaları, argümantasyon prosedürleri, söylem etiği ve iletişimsel rasyonaliteyi içermektedirler. İletişimin bu kuralları ile sosyal/siyasal eylemin kurallarını böylece eşitlemek, geçerli ve etkili bir eylemin, yine geçerli ve etkili bir konuşma ile eşitlenmesi anlamına gelir. Ancak konuşmanın ve iletişimsel eylemin boyutlarının “yaşam dünyası”nın kültürüne sıkıca bağlı olması, dil analizinin sosyo-linguistik bir tarzda yapılmasını gerekli kılmaktadır. Türkiye’de siyasal iletişim üzerine yapılan incelemeler siyasal iletişimi genellikle seçmen ikna paradigması olarak görmektedir. Oysa siyasal iletişimi bunun ötesinde, toplumdaki iletişimin siyasal boyutu olarak ele almak mümkündür. Diğer yandan siyasal dil analizleri yapılırken ise; üslup, retorik ve etik konularının ötesine uzanarak, bunları oluşturan siyasi kültürün gömülüolduğu yaşam dünyalarının söylemsel kuruluşuna ve bunların verili siyasal söylemle olan ilişkisine dikkat edilmelidir. Zira siyasi mesajın menzili ve etkisi, taşıyıcı öğe olarak sözel olarak aktarılabilinenin yanında ve bundan farklı olarak, yaşam dünyalarına ait olan sezgisel (ifade edilmeyen ama paylaşılan) bilgilerin iletimine ve paylaşımına da bağlıdır. Bu “sezgisel bilgi deposu” ise, iletişimin gerçekleştiği yaşam dünyasını ve dilini kuran asli öğelerdir. Konu siyaset ve ideoloji, yani anlam yoğunluklu olgular olduğunda yapılacak bir dil ve iletişim analizi, siyasal dilin ve aktörlerin sosyolinguistik arka planını dikkate almalıdır. Bu bakımdan Habermas’ın demokratik ve ideal bir konuşma durumu olarak tanımladığı iletişimsel eylemin kavramları ve ilkeleri, Türkiye’de son derece sorunlu olan siyasal dilin gramerini araştırmakta önemli açılımlar sağlayacaktır. Bu çalışma, Türkiye’de siyasal iletişimin iletişimsel eylem ile sınanması girişimi olarak, yaşam dünyalarımızın dili ile bağlantı kurabilen bir siyasal iletişim biçimini baz alarak, mevcut siyasal söylemin araştırılması çabalarına katkı sunma amacını taşımaktadır.
