Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej (Dec 2016)
Przydatność analizy semantycznej i składniowej do badań nad tekstem. Wybrane tytuły w słoweńskich tekstach popularnonaukowych
Abstract
The usefulness of semantic and syntax analysis in discourse analysis. Chosen titles in Slovene popular science texts The article is devoted to chosen titles and subtitles in Slovene-language popular science texts about Slovene history. The data comprise 110 examples taken from the three Slovene popular science books. The analysed phrases have different forms (nouns, adjective-modified nouns, nominalizations). The conducted study is methodologically based on semantic and syntax analysis – the analysis of the ways of realization of the predicate-argument structure on which a given initial para-text is founded – as applied in the context of textual analysis of scientific, and especially popular scientific, discourse. The author of the article investigates the relation between the given title and the content of the corresponding portion of the macro-text. Particularly interesting are titles formed by means of nominalization, that is to say – by means of a transformation of predicate-argument structure. When used as titles, nominalizations confirm their expected semantic and syntax features, such as the capacity for the omission of chosen elements, increased generality and the same time compactness of the message. They also proved fruitful elements of the strategies of macro-text construction based on using appropriate titles. Przydatność analizy semantycznej i składniowej do badań nad tekstem. Wybrane tytuły w słoweńskich tekstach popularnonaukowych Artykuł dotyczy wybranych tytułów rozdziałów i podrozdziałów w książkach popularnonaukowych o historii Słowenii. Materiał obejmuje 110 przykładów z języka słoweńskiego o zróżnicowanej postaci – rzeczowników, rzeczowników modyfikowanych przez przymiotniki, wyrażeń przyimkowych. Podjęte badania wpisują się w analizę semantyczno-składniową, czyli analizę sposobów realizacji potencjalnej struktury predykatowo-argumentowej fundującej dany paratekst inicjalny, w kontekście badań nad tekstem, zwłaszcza w ramach dyskursu naukowego w odmianie popularnonaukowej. Analizie poddano relację między tytułem a opatrzonym przez ten tytuł fragmentem makrotekstu. Szczególnie interesujące okazały się tytuły będące nominalizacjami, czyli transformacjami struktur predykatowo-argumentowych. Frazy o postaci nominalizacji w tytułach potwierdziły standardowe obserwacje semantyczno-składniowe łączone zwykle z transpozycją w nomen (możliwość redukcji wybranych składników, większą ogólność, a zarazem kondensację przekazu). Okazały się także owocne w strategiach budujących makrotekst poprzez użycie odpowiedniego tytułu.
Keywords
