Yeni Uygur Türkçesinde “Kıl-” Yardımcı Fiilinin Farklı Bir İşlevi Üzerine

Abstract

Türkiye Türkçesinde “kıl-” yardımcı fiilinin kullanımı, geçmişten günümüze doğru gittikçe azalırken, yerini büyük ölçüde aynı anlamı ifade eden “et-” yardımcı fiiline bırakmıştır. Ancak diğer birçok Türk yazı dilinde olduğu gibi Yeni Uygur Türkçesinde de bu yardımcı fiil varlığını ve işlekliğini kaybetmeksizin devam ettirmektedir. “kıl-” yardımcı fiili ile teşkil edilmiş birleşik fiiller yüklem olarak kullanıldığında aktarım sorunu yaşanmamaktadır. Ancak bu birleşik fiiller daha etken ve aynı anlamı tamamlayan bir yüklemin zarfı konumunda kullanıldığında, Türkiye Türkçesine yapılan aktarımlarda zaman zaman sorun teşkil edebilmektedir. “isim + kılıp + yüklem” formunda kullanılan “kıl-” yardımcı fiili Türkiye Türkçesine aktarılırken sıfır işlevde veya “ol-” anlamında aktarılabilmektedir. Metinlerden seçilen örnekler üzerinden konu pekiştirilerek izah edilecektir.

Keywords

• Dil içi aktarım
• kıl- yardımcı fiili
• sıfır işlevi
• söz dizimi