مدیریت صنعتی (Nov 2024)
سیاست صنعتی راهبردی برای توسعه مؤثر و مروری بر سیاست‌های صنعتی برزیل
Abstract
هدف: سیاست صنعتی هم در عمل و هم در تئوری سابقۀ طولانی دارد. این موضوع پس از پایان جنگ جهانی دوم، به کانون اصلی تحقیقات توسعه و تحلیل سیاست تبدیل شد؛ اگرچه معنا، دامنه و ابزارهای آن متفاوت بوده است. در این پژوهش سیر تکامل تفکر در خصوص سیاست صنعتی ارائه می‌شود. هدف پژوهش تشریح مفهوم سیاست صنعتی با بررسی تجربه‌های تاریخی و سیاست‌های کشور برزیل است.روش: روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است که با استفاده از رویکرد مروری در تحلیل اسنادی و مطالعات کتابخانه‌ای، به بررسی هدف اصلی تحقیق می‌پردازد.یافته‌ها: محدوده‌ای که سیاست در آن عمل می‌کند، به دو بُعد بستگی دارد: ۱. ظرفیت سیاست‌گذاری که به سهم خود بر مجموعه‌ای از عوامل، از جمله ظرفیت نهادی برای طراحی، اجرا و ارزیابی متکی است؛ ۲. تعداد و دامنۀ ابزارهای استفاده‌شده که به استراتژی توسعه و اهداف خاص آن بستگی دارد. این دو بُعد فضای سیاست‌گذاری را تعریف می‌کنند. فضای سیاست‌گذاری شامل سه سیاست افقی، انتخابی و مرزی است که هر یک با مجموعه‌های مختلف ابزار، هدف‌گذاری و ترتیبات سازمانی مشخص می‌شود. در این پژوهش هم‌ترازی، مزیت نسبی، اقتصاد سیاسی، صنعت نوزاد، یادگیری فناورانه، اثرهای پیوندی پویا و وابسته، به‌عنوان مؤلفه‌های کلیدی سیاست صنعتی شناسایی شدند. سازگاری و انسجام استراتژیک، اجماع‌سازی، اتکا به جامعه، توأم بودن پاداش و تنبیه و قابلیت پاسخ‌گویی، مشخصه‌های کلیدی طراحی سیاست صنعتی هستند. برزیل، پس از احیای سیاست صنعتی، سه دورۀ سیاست صنعتی را تجربه کرده است که توفیق‌های آن، حاوی درس‌های مهمی است. سازمان برنامۀ اصلی برزیل، هم بُعد ساختاری و هم محدودۀ سیستمی دارد. پیکربندی برنامۀ اصلی برزیل، سه سطح تدوین مقررات، سطح اجرایی و سطح راهبردی را شامل می‌شود. نتیجه‌گیری: مرور تاریخچۀ سیاست صنعتی نشان می‌دهد که این سیاست‌ها هیچ‌گاه از بین نرفته‌اند، بلکه با نام‌ها و شکل‌های مختلف تداوم یافته‌اند و در هر دو دسته، در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه اجرا شده‌اند. اقدام‌های خاص دولت، در خصوص تشویق به صنعتی‌شدن، می‌تواند هم در قالب ایجاد محیط توانمندساز و هم در قالب دخالت مستقیم صورت گیرد. سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، تعهد کامل و همکاری نزدیک میان وزارتخانه‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط و همچنین، تعامل با بخش خصوصی و تدوین و اجرای استراتژی صنعتی در چارچوب یک سیاست توسعۀ ملی یکپارچه، نشان‌دهندۀ تلاش‌های برزیل، از نظر طراحی و بیان سیاست‌های صنعتی تحت هماهنگی کلی وزارت توسعه، صنعت و تجارت است. به‌طور کلی، یک استراتژی صنعتی، در چارچوب یک سیاست توسعۀ ملی گسترده‌تر تدوین و اجرا می‌شود. بسیاری از سیاست‌های صنعتی بسیج مجموعۀ گسترده‌تری از فعالان مرتبط، ورای رهبران کسب‌وکار و سیاست‌گذاران ملی، از جمله وزارتخانه‌ها، سازمان هماهنگی مدیریت اجرایی، قشر دانشگاهی، گروه‌های جامعه مدنی را می‌طلبد. تاریخ اقتصادی نشان می‌دهد، در حالی که یادگیری از تجارب سایر کشورها (اعم از موفقیت‌ها و شکست‌ها) مهم است، هر کشوری باید به‌طور جداگانه آزمایش کند و با انجام دادن برنامه‌های سیاست صنعتی خود بیاموزد. نتایج موفقیت‌آمیز، مستلزم جایگزینی ابزارهای جدید به‌جای ابزارهای شکست خورده است.
Keywords
