Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Feb 2006)
DAMAT FERİT PAŞA HÜKÜMETLERİ TARAFINDAN AZLEDİLEN KUVÂ-YI MİLLİYECİLER
Abstract
Damat Ferit Paşa, Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışıile birlikte hızla örgütlediği ve “vatanıişgal kuvvetlerinden temizlemek” maksadıyla hareket eden Millî Mücadele Harekatı’nın ortadan kaldırılmasıadına birçok faaliyette bulunmuştur. Damat Ferit Paşa’nın sadarette olduğu dönemlerde Kuvâ-yıMilliye hareketi; İttihatçılık, Bolşeviklik, asilik, sahte milliyetperverlik, dinsizlik vb. şekillerde suçlanmış; bununla da halkın Kuvâ-yıMilliyecilere karşıayaklanmasıhedeflenmiştir. Hatta Kuvâ-yıMilliyecilerin öldürülmelerinin farz olduğuna dair fetva dahi çıkartılmıştır. Damat Ferit Paşa, Kuvâ-yıMilliyecilerden kurtulmak için başta Mustafa Kemal Paşa olmak üzere birçok Kuvâ-yıMilliyeciyi görevinden azletmiştir. Bununla Anadolu insanının Kuvâ-yıMilliyecilere itibar etmemesi amaçlanmıştır. Azil işleminin fayda vermemesi üzerine Divân-ıHarplerde gerekli değişiklikler yapılarak Kuvâ-yıMilliyeciler yargılanmışlar ve çeşitli cezalara çarptırılmışlardır. Başta Mustafa Kemal Paşa olmak üzere Kuvâ-yıMilliye hareketinin önde gelen lider kadrosu ve birçok Kuvâ-yıMilliyeci gıyaben idama mahkum edilmişlerdir. Yine birçoğu da Kuvâ-yıMilliye’ye destek vermek gibi suçlardan yargılanıp idama mahkum edilmişler ve haklarındaki idam hükmü infaz edilmiştir.
