Bractwa charytatywno-opiekuńcze w przedrozbiorowej Polsce

Abstract

Artykuł o charakterze syntetycznym przedstawia charytatywną działalność bractw kościelnych w średniowieczu i czasach nowożytnych. Można powiedzieć, że w zasadzie wszystkie podejmowały w jakimś stopniu tę formę aktywności. Ze względu jednak na zakres i intensywność takich działań wyodrębniają się wśród nich trzy grupy. Pierwszą stanowią bractwa, o powszechnym – ogólnopolskim zasięgu, które w momencie powstawania i w zamyśle ich twórców, stawiały sobie za główny, a nawet jedyny cel kompleksową pracę charytatywną skierowaną do wszystkich ludzi wymagających wsparcia, przybywających zarówno w szpitalach, w prywatnych domach lub gdziekolwiek indziej. Należy do nich zaliczyć bractwa szpitalne, bractwa ubogich oraz bractwa miłosierdzia. W grupie drugiej można umieścić także konfraternie charytatywne, lecz ilościowo mniej popularne, ograniczone do pewnych terenów, koncentrujące się na wybranych aspektach działań charytatywnych (np. wspieranie umierających), obejmujące opieką tylko niektóre grupy potrzebujących, niekiedy obsługujące pojedyncze szpitale. W tym wypadku chodzi m.in. o bractwa: kapłańskie, dobrej śmierci, niemieckie, pogrzebowe, więzienne, św. Marcina, św. Rocha, św. Benona, św. Łazarza. I wreszcie trzecia grupa bractw, to nastawione na zupełnie inne cele konfraternie dewocyjne, w których aktywność dobroczynna, z reguły uboczna, mało eksponowana, czasami wręcz marginalna, była jednak zawsze obecna. W wielu bractwach ograniczała się co najwyżej do obowiązku organizowania pochówku, uczestnictwa w ceremoniach pogrzebowych konfratrów oraz modlitw za ich dusze.

Keywords

• bractwa
• polska
• średniowiecze
• miłosierdzie