بررسی اثر مدیریت‌های مختلف کودی بر وضعیت تغذیه‌ای سیب با روش تشخیص چندگانه عناصر غذایی

Abstract

سابقه و هدف: سیب بزرگ‌ترین تجارت جهانی را در بین میوه‌های باغی داراست. براساس اطلاعات سازمان خوارو بار کشاورزی جهانی در سال 2017، ایران جزو سه کشور اصلی تولید کننده سیب در جهان است. تغذیه یکی از عوامل مهمی است که در کیفیت و کمیت میوه اثر می‌گذارد. این تحقیق به منظور بررسی و مقایسه مدیریت‌های کودی مختلف بر وضعیت تغذیه‌ای درختان سیب در سال 1397-1398 در دانشگاه رازی شهر کرمانشاه (34 درجه و 19 دقیقه شمالی و 47 درجه و 7 دقیقه شرقی) انجام شد.مواد و روش‌ها: این تحقیق به صورت آزمایشی در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در باغ سیب چهار ساله متراکم با رقم گالا بر پایهM9 انجام شد. مدیریت‌ها شامل مدیریت معدنی، آلی و تلفیقی بود. مدیریت معدنی کاربرد خاکی 65 گرم اوره و 38 گرم سوپرفسفات تریپل، 60 گرم کلرید پتاسیم به ازای هر درخت همراه با محلول‌پاشی آهن، روی و کلسیم بود. در مدیریت آلی از کودهای آلی (5 کیلوگرم کمپوست، 5/0 کیلوگرم کود دامی (گاوی) پوسیده و 5 کیلوگرم بایوچار به ازای هر درخت) استفاده شد. مدیریت تلفیقی شامل کود شیمیایی+بایوچار، کود شیمیایی +کمپوست، کود شیمیایی+کود دامی و کمپوست+بایوچار بود. با استفاده از روش تشخیص چندگانه (CND) وضعیت تعادل عناصر غذایی برگ سیب بررسی شد.یافته‌ها: ضریب تبیین مدل معادله درجه سه برای همه عناصر در دامنه 89/0-79/0 بود. نقاط عطف منحنی‌ها (-b/3a) برای نیتروژن 98/7، فسفر64/7، پتاسیم 12/7، کلسیم 82/7، منیزیم 0/8، آهن 87/7، روی 98/7، مس 79/7، منگنز 41/7 و قسمت باقیمانده (R9) 11/8 کیلوگرم به دست آمد. به طور کلی، میانگین عملکرد میوه برای عناصر بسیار به هم نزدیک هستند و در دامنه 12/7 تا 11/8 (میانگین 31/0 ±77/7) کیلوگرم میوه در هر درخت به ترتیب مربوط به پتاسیم و قسمت باقیمانده بودند. براساس روش تجزیه واریانس کیت-نلسون، عملکرد میوه 75/8 کیلوگرم در هر درخت به عنوان عملکرد میوه بحرانی برای تفکیک دو گروه با عملکرد میوه کم و زیاد انتخاب شد. در گروه با عملکرد میوه کم تیمارهای شاهد، کود دامی و کمپوست و در گروه با عملکرد میوه زیاد تیمارهای تلفیقی، کود شیمیایی و بایوچار قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در گروه با عملکرد میوه زیاد میانگین اعداد مرجع برای نیتروژن، پتاسیم، کلسیم و منیزیم برگ مثبت و برای فسفر، آهن، روی، مس و منگنز برگ منفی بودند. شاخص تعادل عناصر غذایی عدم تعادل عناصر غذایی در مدیریت‌های کودی مختلف را نشان داد. با کاربرد کودهای مختلف تغییر شاخص‌های عناصر غذایی از منفی‌ترین به مثبت‌ترین به ترتیب زیر بود: شاخص آهن در مدیریت معدنی، شاخص کلسیم در مدیریت آلی، شاخص‌های نیتروژن و فسفر در مدیریت تلفیقی (در مقایسه با کاربرد کودهای شیمیایی به تنهایی). در تیمارهای تلفیقی مقادیر شاخص های کلسیم، منیزیم و آهن به ترتیب از 17/0-، 42/0- و 24/1- در تیمار شاهد به 15/0، 07/0 و 15/0 افزایش یافت.نتیجه‌گیری: دربرنامه‌های آتی کوددهی باغ مورد مطالعه کمبود عنصرهای غذایی کم‌مصرف در مدیریت‌های کودی مختلف بایستی در نظر گرفته شود. در بین عنصرهای غذایی پرمصرف کمبود کلسیم، فسفر، منیزیم و پتاسیم در مدیریت معدنی و در مدیریت‌های آلی و تلفیقی کمبود پتاسیم از عوامل محدود کننده تولید بیشتر سیب بود. بر اساس عملکرد میوه، کاربرد کود شیمیایی یا بایوچار به تنهایی در اولویت قرار گرفت. سپس مدیریت تلفیقی شامل کود شیمیایی+بایوچار و کود شیمیایی+ کود دامی و در نهایت کود شیمیایی+ کمپوست، بسته به در دسترس بودن منابع نامبرده توصیه می‌شود.

Keywords

• بایوچار
• کمپوست
• کود شیمیایی
• کود دامی
• گالا