روانشناسی بالینی و شخصیت (Oct 2005)
بررسی استرس کارکنان شرکت پالایش نفت تبریز و رابطه آن با آسیب‌پذیری‌های روانی و جسمانی براساس مدل همخوانی فرد – محیط
Abstract
استرس براساس دیدگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته که یکی از آن‌ها، مدل همخوانی فرد- محیط است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نیکویی برازش مدل ناهمخوانی فرد- محیط با استرس و بازتاب‌های آن به‌صورت عوارض روانی است. آزمودنی‌های پژوهش، شامل 985 نفر با میانگین سنی و سنوات خدمت به ترتیب 5/42 و 19 سال هستند که در 8 گروه شغلی مشغول به‌کارند و به‌صورت سرشماری در پژوهش شرکت کرده‌اند. به‌علاوه، مسئولان پالایشگاه نیز 111 پرسشنامه برای کارکنان در این مورد تکمیل کردند. ابزار پژوهش در دو بخش کلی پرسشنامه کارکنان که بر بررسی همخوانی فرد- محیط ذهنی و پرسشنامه مسئولان که به بررسی همخوانی فرد- محیط عینی می‌پردازد، بوده است. علاوه بر این، کلیه آزمودنی‌ها به پرسشنامه استرس شغلی، و چک‌لیست نشانه‌یابی 90 سؤالی (SCL-90-R) نیز پاسخ گفتند. نتایج حاصل حاکی است که بین فرد و محیط، ناهمخوانی و عدم تطابق در دو بعد توانایی‌های فردی- خواسته‌های محیطی، و امکانات محیطی – انتظارات فردی وجود دارد. به‌علاوه، اظهارات مسئولان در مورد ناهمخوانی فردی- محیطی کارکنان با اظهارات خود کارکنان تفاوت بارز و معنا‌دار دارد. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نشان داد که متغیرهای توانایی‌های فردی، تقاضاهای محیطی و امکانات محیطی در تغییر فشار روانی کارکنان تأثیر منفی و معکوس داشته، ولی متغیرهای ارزش‌ها و انتظارات فردی تأثیر مثبت و مستقیم داشته است. نهایتاً نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام دیگر مشخص کرد که از دو بعد توانایی‌های فردی- خواسته‌های محیطی، و امکانات محیطی- انتظارات فردی فقط متغیر دوم (امکانات محیطی- انتظارات فردی) وارد مدل رگرسیون شده و در تغییرات متغیر فشار روانی تأثیرات معنا‌دار داشته است. بنابراین، نتایج پیشنهاد می‌کنند که مدل همخوانی فرد- محیط می‌تواند مدل مناسب در تبیین میزان فشار روانی باشد.
