Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Feb 2011)
Osmanlı İmparatorluğu’nun Dağılma Döneminde Balkan Milliyetçiliği ve Büyük Güçler
Abstract
Modernleşme dönemi Osmanlı İmparatorluğu’nun temel sorunlarından birisi de çeşitli dinamiklerin etkisi sonucunda ortaya çıkan millet sisteminin çözülmesi ve buna bağlı olarak artan siyasal bilinçlenme ve milliyetçilik hareketleri olmuştur. Özellikle 19.yüzyılın ikinci yarısında ivme kazanan milliyetçilik hareketleri, bir taraftan Osmanlı egemenliği altında yaşayan farklı unsurların ulus-devlet olma sürecine girdiklerini gösterirken, diğer taraftan da “Pax Ottomana”nın sonlarına gelindiğini haber veriyordu. Ancak bu süreci tamamen modern zamanların temel olgularından biri olan ulus-devlet diyalektiği ile açıklamak yanlış ve eksik olur. Çünkü bu oluşumun ortaya çıkmasında doğal tarihi seyrin etkisi olduğu kadar, yine aynı dönemin temel dinamiklerinden olan emperyalizm olgusu içinde büyük devletlerin bu süreci hızlandırıcı etkilerinin de önemli bir payı vardır. Özellikle Rusya, İngiltere, Fransa ve Amerika Birleşik Devletleri, dinsel ve mezhepsel farklılığı bir nüfuz alanı olarak kullanmak suretiyle İmparatorluğun Balkanlardaki hakimiyetini sekteye uğratmaya dönük bir politika izlemişlerdir. Bu iki bileşenin sonucunda 20. yüzyıl başlarında Osmanlı Devleti’nin Balkanlardaki varlığı büyük ölçüde sona ermiş ve siyasi harita yeniden şekillenmiştir. Bu çalışmada; Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılma dönemini hızlandıran Balkanlardaki milliyetçilik hareketlerinin doğası, temel nitelikleri ve arka planındaki Büyük Güçler’in emperyalist politikalarına yer verilerek 20. yüzyıl içinde değişen siyasal ortamın farklı dinamiklerine dikkat çekilmek amaçlanmaktadır
