Aziz Efendi’nin Risâlesinde Kürt Emîrleri (IV. Murad Dönemi, 1623-1640)

Abstract

Yavuz Sultan Selim’le başlayan ve Kanuni Sultan Süleyman ile üst seviyelere çıkan Osmanlı Devleti ile Kürt emîrleri arasındaki ilişkiler, yüzyıl sonra, Kürt emirlerinin neredeyse bütün sosyo-ekonomik ve sosyo-politik güçlerini kaybettikleri bir noktaya evrilmiştir; Kürt coğrafyasına özgü idarî bir taksimat olan ve kayd-ı hayat şartıyla sahiplerine tevcîh edilen Yurtluk-Ocaklık ve Hükümet sancaklarındaki yönetim hakları, bölge yöneticileri beylerbeyiler tarafından ellerinden alınmış, sahip olduklarını kaybetmemek için ribahorlara (faizcilere) mahkûm hale getirilmişlerdir. Osmanlı devletinin Doğu ve Batı seferlerinde önemli bir askeri güç olarak yer almalarına rağmen, IV. Murad döneminde çeşitli bahaneler ileri sürülerek bir kısmının haksız yere öldürüldüğü, devlet raporlarına yansımıştır. Kürt coğrafyasında sevilen ve binlerce tabisi olan Rumiye Şeyhi Aziz Mahmud gibi sembol isimler iktidar odağı olabilecekleri şüphesiyle idam edilmiştir.

Keywords

• iv. murad
• kürt emîrleri
• yurtluk-ocaklık sancağı
• hükümet sancağı
• rumiye şeyhi
• hüsrev paşa