تأثیر سطوح مختلف آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد و ارتباط آن با الگوی الکتروفورزی پروتئین بذر در برخی ژنوتیپ‌های عدس (.Lens culinaris Medik)

Abstract

تنش‌های محیطی از قبیل تنش کم‌آبی یکی از موانع اساسی در تولید محصولات زراعی در بسیاری از نقاط جهان خصوصاً مناطق خشک و نیمه‌خشک نظیر ایران محسوب می‌شوند. دربین گیاهان زراعی متنوع، حبوبات اهمیت بسیار مهمی در تأمین غذای بشر دارد. این گروه از گیاهان دارای ارزش غذایی زیادی بوده و از مهم‌ترین منابع غذایی سرشاراز پروتئین می‌باشند. در این مطالعه شش رقم عدس (سبز قزوین، توده محلی اسدآباد، توده محلی کرمانشاه، کیمیا، بیله‌سوار و گچساران) در مزرعه آموزشی-تحقیقاتی دانشگاه پیام‌‌نور اسدآباد، در سال زراعی 96-1395 با آرایش کرت‌های خردشده بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار کشت گردید. تنش خشکی در چهار سطح نرمال، تنش خشکی بعد از گلدهی، تنش خشکی بعد از نیام‌دهی و شرایط کاملاً خشک به‌عنوان عامل اصلی و شش رقم عدس به‌عنوان سطوح عامل فرعی در نظر گرفته شدند. عملیات برداشت پس از رسیدگی با حذف اثر حاشیه صورت گرفت. صفات موردمطالعه شامل عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد دانه در بوته، تعداد نیام در بوته، ارتفاع گیاه در مرحله نیام‌دهی، ارتفاع در مرحله برداشت، طول نیام، عرض نیام، طول برگچه، تعداد دانه در نیام، وزن خشک تک بوته، محتوای آب برگ، محتوای کلروفیل گیاه در طی مراحل رشدی، صفات فنولوژیک روز از سبز شدن تا گلدهی و روز از سبز شدن تا نیام‌دهی بودند که از روش‌های استاندارد برای اندازه‌گیری آن‌ها استفاده شد. در بخش دوم برای مطالعه تنوع مولکولی به کمک پروتئین‌های دانه عدس، پروتئین‌های ذخیره‌ای دانه ارقام مذکور با بافر استخراج، استخراج شدند. سپس الکتروفورز با استفاده از روش SDS-PAGE انجام پذیرفت. تجزیه خوشه‌ای با استفاده از الگوی پروتئینی دانه ژنوتیپ‌های موردمطالعه و اختصاص داده‌های صفر (عدم حضور باند پروتئینی) و 1 (حضور باند پروتئینی) با کمک نرم‌افزار NTSYS نگارش 2.02 e توسط روش UPGMA انجام گردید. جهت مطالعه همسویی و مقایسه نتایج داده‌های مورفولوژیکی (زراعی) و داده‌های مولکولی از آزمون مانتل-هانزل (Mantel-Haenszel) توسط نرم‌افزار XLSTAT, 2017 استفاده شد که همبستگی معنی‌داری در سطح احتمال 5 درصد بین صفات زراعی در شرایط طبیعی با داده‌های مولکولی مشاهده گردید. همبستگی معنی‌دار بین صفات زراعی در شرایط تنش خشکی و داده‌های مولکولی مشاهده نگردید. بر اساس آزمون مقایسه میانگین، ژنوتیپ‌های گچساران و کیمیا به ترتیب دارای عملکرد مطلوب‌تری نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها بودند.

Keywords

• آزمون مانتل
• اسپلیت‌پلات
• الکتروفورز پروتئین
• تنوع ژنتیکی
• ضریب تشابه جاکارد