ARŞİV VE MAHKEME KAYITLARINA GÖRE OSMANLI PAYİTAHTINDA YAŞLI OLMAK (16-18. YÜZYILLAR)

Abstract

İslâm medeniyeti ve onun bir parçası olan Osmanlılar’damerhamet nazarıyla bakılan toplumsal kesimler arasındayaşlılar bulunmaktadır. Yaşlıların bakımı, korunması,ihtiyaçlarının karşılanması, her toplumun olduğu gibiOsmanlı’nın da gündeminde yer etmiştir. Bu bağlamdadinin, kültürün yerleştirdiği, ebeveyne hürmet edilmesiniöngören yaklaşım yaşlıların toplum hayatında saygınbir yer edinmesini sağlamış, onları korumaya yöneliktoplumsal ve idari çözümler oluşturmuştur. Osmanlıtoplumu, kendi gelenek ve görenekleri çerçevesindeyaşlıların bakım ve ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelikçeşitli uygulamaları hayata geçirmiştir.Yaşlılığı ve yaşlıları tarihsel boyutuyla ele alan, öncekitecrübeleri ortaya koyan literatürdeki araştırmalar yeterligelmemektedir. Meseleyle ilgili birincil kaynaklara dayalıörnekler ışığında ele alan incelemelere ihtiyaç vardır.Bu yazıda, 1890’lı yılların zorlu şartlarında kimsesizleriçin kurulan Darülaceze öncesinde Osmanlı başkentindeyaşlıların durumu ele alınmıştır. 16– 18. yüzyıl OsmanlıArşivi belgeleri ve başta Üsküdar olmak üzere İstanbulmerkezli mahkeme kayıtlarındaki vakalar çerçevesindeOsmanlı’da yaşlıların durumuna ve meselelerinin çözümüiçin üretilmiş uygulama ve kurumlara ilişkin tespit vedeğerlendirmeler ortaya konmuştur.