بررسی اثر گرده‌افشانی مصنوعی گرده اینتگریما بر برخی خصوصیات کمی و کیفی میوه پسته رقم فندقی (Pistachio vera L.) در استان خراسان

Abstract

درختان پسته دوپایه هستند و گرده­افشانی به منظور پر کردن مغز میوه ضروری است. به منظور بررسی اثر گرده‌افشانی مصنوعی گرده اینتگریما با استفاده از دو روش اسپری و قلم مو بر برخی خصوصیات کمی و کیفی میوه پسته رقم فندقی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در یکی از باغ­های پسته آستان قدس رضوی واقع در شهرستان بردسکن در سال 97-1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو روش گرده­افشان اسپری و استفاده از قلم مو با پنج ترکیب آرد- گرده و سه تکرار بودند. نتایج تجزیه­های آماری نشان داد که استفاده از گرده آزاد گونه اهلی اثرات مثبت معنی­داری بر اکثر صفات نسبت به سایر تیمارهای گرده گونه اینتگریما دارد و به میزان زیادی تعیین کننده تشکیل میوه در پسته است. البته تیمار IF4 (5/0 گرم گرده اینتگریما+ 25/0 گرم آرد) در صفت ریزش نهایی میوه با میانگین 50/7 درصد افزایش کمتری از لحاظ این صفت را در بین سایر تیمارهای آرد- گرده نسبت به شاهد نشان داد. همچنین در ارتباط با صفت خندانی در تیمار IF4 به میزان 39/9 درصد نسبت به شاهد افزایش مشاهده شد در حالی­که در تیمارهای IF1(2 گرم گرده اینتگریما+ 25/0 گرم آرد)، IF2 (5/1 ­گرم گرده اینتگریما+ 25/0 گرم آرد)­، IF3 (1 ­گرم گرده اینتگریما+ 25/0 گرم آرد) به ترتیب 21/42، 63/36، 49/17 درصد کاهش خندانی نسبت به شاهد مشاهده شد. در ارتباط با صفت پوکی تیمار IF4 با میانگین 29/5 درصد کاهش کمتری از لحاظ این صفت را نسبت به شاهد نشان داد در حالی­که در تیمارهای IF1، IF2، IF3 به ترتیب 38/47، 08/38، 65/27 درصد افزایش پوکی نسبت به شاهد مشاهده شد. طبق نتایج روش گرده­افشان اسپری نسبت به روش گرده­افشان قلم مو در صفات مرحله دوم تشکیل میوه، مرحله نهایی تشکیل میوه، وزن تازه میوه، وزن تازه مغز و خندانی به ترتیب 45/1، 08/11، 15/1، 66/6، 93/7 درصد افزایش و در ارتباط با صفات ریزش میوه و پوکی به ترتیب 04/1 و 83/11 درصد کاهش نشان داد. در بررسی اثر متقابل روش گرده­افشان × ترکیب آرد- گرده، روش گرده­افشان اسپری در تیمار IF4 در صفات مرحله دوم و مرحله نهایی تشکیل میوه به ترتیب با میانگین 97/28، 41/63، 13/41 درصد نسبت به سایر تیمارها کاهش کمتری نسبت به شاهد نشان داد. همچنین در ارتباط با صفت پوکی در تیمار IF4 در روش گرده­افشان اسپری 13/41 درصد نسبت به شاهد کاهش مشاهده شد در حالی­که سایر تیمارها نسبت به شاهد از لحاظ این صفت افزایش نشان دادند. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، به نظر می­رسد بتوان با استفاده از تیمار IF4 در روش گرده­افشان اسپری تا حدودی باعث افزایش برخی صفات مانند خندانی و کاهش پوکی در باغ­های پسته شد.

Keywords

• پسته
• پوکی
• تلاقی کنترل شده
• خندانی