Mukaddime (May 2019)
İmtiyaz ve İstisna: Locke ve Schmitt’te Yasa, Egemen ve Olağanüstü Hal
Abstract
Egemeni, “olağanüstü hale karar veren” olarak tanımlayan Schmitt, hukuk düzenini savunan liberalizmin siyasal olanın doğasını kavrayamayacağını ve siyasalın doğasını açığa vuran olağanüstü durumla baş edemeyeceğini iddia eder. Bu minvalde Schmitt, Locke’u da devleti bir makine gibi tasarladığını düşündüğü liberal legalist geleneğe yerleştirir ve eleştirir. Oysa Locke kolaylıkla Schmitt’in legalist liberal geleneğe dair genellemesine uymaz. Çünkü istisna ile baş etmek söz konusu olduğunda o, yönetimi sanıldığı ölçüde yasayla sınırlanmaz; yönetimi imtiyaz gücüyle tahkim eder. Bazen yasaya aykırı eylemde bulunmayı dahi içerebilecek olan imtiyaz yetkisi olağanüstü durumlarla baş etmek için yönetime tanınmış bir takdir yetkisidir. Bu yetki halkın iyiliğe kullanılmak zorundadır. Schmitt, Locke’un bu imtiyaz kuramını büyük ölçüde görmezden gelir. İmtiyazla güçlendirilmesine karşın Lockecu yönetim asla Schmittçi anlamda kadir-i mutlak bir egemen olamaz; Tanrı’yı ikame edemez; fakat krizlerin üstesinden gelebilir. Locke, anayasal bir düzende daima bir risk içeren bu yasadığı gücü bir başka yasadığı güç olan devrim hakkı ile dengelemeye çalışır.
Keywords
