روستازیستی پایا در شهرستان تربت‌حیدریه

Abstract

شاید در نگاه نخست، زندگی در روستا بسیار دلپذیر و رؤیایی باشد؛ اما امروزه، عواملی همچون فقر، بیکاری، خشکسالی، کم‌آبی و راندمان پایین کشاورزی زندگی در روستا را دشوار کرده است. با وجود این شرایط سخت و نابه‌سامانی‌های زندگی روستایی، هنوز هم شماری چشمگیر از مردم در روستا مانده‌اند و مهاجرت نمی‌کنند. پژوهش حاضر، با هدف بررسی عوامل تأثیرگذار بر ماندگاری و پایداری مردم در روستا، به‌دنبال پاسخ به این پرسش است که «چرا هنوز بسیاری از مردم در روستا مانده‌اند؟». جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای روستایی دهستان بایگ شهرستان تربت حیدریه بود که از آن میان، به کمک رابطه کوکران، 188 خانوار به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای و نظام‌مند تصادفی انتخاب شدند و با پرسشنامه مورد آماربرداری قرار گرفتند. متغیرهای تحقیق شامل انسجام اجتماعی، اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی، رفاهی، اقتصادی و نیز ویژگی‌های فردی بود. نتایج مطالعه نشان داد که ترکیبی از چهار عامل مهم اقتصادی، فرهنگی، طبیعی و فردی در ماندگاری مردم در روستا مؤثر است و از آن میان، کمبود بنیه اقتصادی بیشترین تأثیر را در ماندگاری و عدم مهاجرت روستاییان دارد. به هر حال، اگر به ظرفیت‌سازی، توانمندسازی و تسهیل‌گری اجتماعی با مشارکت خود روستاییان روی نیاوریم، این شرایط شکننده اجتماعی- محیطی همواره می‏تواند تصمیمات روستازیستی را تغییر دهد.

Keywords

• مهاجرت
• روستاگزینی
• روستازیستی اقتصادی
• شهرنشینی
• بایگ (دهستان)
• تربت حیدریه (شهرستان)