Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi (Mar 2019)
ÇUBUK VE ŞABANÖZÜ BÖLGELERİ ALEVİ KÖYLERİNDEKİ CEM GELENEKLERİNE MÜZİKAL AÇIDAN BİR BAKIŞ
Abstract
Ankara şehri, gerek uzandığı tarihsel derinlik ve gerekse de beslendiği kültürel çeşitlilik açısından kapsamlı bir gelenek üzerine yerleşmiş ve Cumhuriyet Dönemindeki siyasi önemini geçmişindeki bu kültürel birikim ile pekiştirmiş bir merkezdir. M.Ö. 3000’li yıllardan itibaren zengin bir kentli kültür ile yoğrulmuş olan Ankara’nın nitelik ve nicelik açısından zengin geleneksel müzik kültürü, şehrin geçmişindeki kültür mirasının en önemli göstergeleri arasındadır. Söz konusu nitelikli müzik kültürüne paralel olarak ortaya çıkan değişik dini kültürlerin varlığı, Ankara’ya ait dini ve dindışı geleneksel müzik örneklerine bu dinlere ait simgelerin girmesini mümkün kılmıştır (Güray, 2017a: 46). Bu kadim kültür geleneğini Çubuk ilçesi özelinde değerlendirdiğimiz zaman, İslamiyet sonrası dönemde “Alevilik” inancının bu bölgenin yaygın inanç sistemlerinden biri olduğu görülebilmektedir. Bu çalışmanın amacı Çubuk bölgesi Alevi köylerindeki ‘cem’ ritüellerini özellikle kullanılan dini musiki formlarını ve bu formların işlevlerini inceleyerek, bölgeye has ortak ve özgün uygulamaların, önemli sembol ve simgelerin tarışılması ve bu manada Çubuk’taki Alevilik kültürünü dini müzik uygulamaları açısından benzer “ocak” sistemi içinde olan diğer bölgelerle benzerlik ve farkılıkların ortaya konmasıdır. Bu manada, Çubuk bölgesi ile “ocak” bazında bağlantı kurabilen Çankırı Şabanözü bölgesi de bu çalışma içine alınmış ve bu bölgeler arasında “ocak kültürüne” dayalı bir ilişkiler ağı ile aracılığıyla ortaya çıkan etkileşim “müzik” üzerinden incelenmiştir. Çalışma için yazar tarafından Çubuk’un “Susuz” köyünde yapılan röportaj ve alan araştırması kayıtları kullanılmış, bunun yanında daha önce bu bölge ile ilgili Alevilik müzik kültürü bağlamında yapılmış çalışmalardan da destek alınmıştır. [The city of Ankara-the capital of Turkish Rebuplic-carries a great cultural importance regarding both its rich historical background and extensive multi-culturality. The city history going back to 3000 years B.C. has led to the improvment of an extensive traditional music culture within the Ankara city center and the neighbouring towns. This traditional music culture naturally carries the structures and symbols of various music cultures hosted by Ankara. Moreover, Alevi belief system which is quite widespread within the city and the connected towns specifically in the Çubuk region seems to be a main source for the symbolic structures of the religious music examples. The aim of this study, is to make a research on the “cem” rituals of the Alevi villages in the Çubuk region concentrating mainly in the forms, the functions and the symbolic characteristics of religious music examples performed during these rituals and to detect the possible similarities and the differences of these examples with the ones experienced in the regions sharing the similar “ocak” system with Çubuk region. Therefore, Çankırı Şabanözü region which has strong connections with Çubuk among the Alevi “ocak” system was also included in the study to examine the musical reflections of these connections of faith. Interviews, recordings acquired from regional surveys performed by the author will be utilized to perform the study. Also knowledge and data support is taken from the previous research studies performed in the region.]
