قدمت دو منظومه به نام فرامرزنامه

Abstract

چکیدهدر میان منظومه‌های پهلوانی شناخته‌شده، دو منظومه به نام فرامرزنامه وجود دارد، یکی فرامرزنامۀ بزرگ و دیگری فرامرزنامۀ کوچک. مصحّحان تاریخ سرایش این دو منظومه را به ترتیب سدۀ پنجم و سدۀ ششم دانسته‌اند. امّا در هر دو منظومه نشانه‌هایی هست که با این تاریخ ادّعایی سازگاری ندارد. این نشانه‌ها تا کنون به طور کامل بررسی نشده‌است امّا توجّه برخی از پژوهشگران را تا اندازه‌ای جلب کرده‌است. در این جستار پس از یادکرد نظرات پژوهشگران دربارۀ قدمت فرامرزنامۀ بزرگ و فرامرزنامۀ کوچک و سنجش و ارزیابی استدلال‌ها و سندهای مربوط بدان، با تمرکز بر زبان این دو منظومه نشان داده شده‌است که هیچ یک از این دو اثر را نمی‌توان از جملۀ متن‌های پیش از حملۀ مغول به شمار آورد. کاربرد برخی از واژه‌ها و ساخت‌های دستوری و به ویژه صورت‌های آوایی در کنار برخی از دیگر نشانه‌های زبانی و ادبی موجود در هر دو متن پژوهشگر را بدین باور رهنمون می‌شود که باید در تاریخ سرایش آن دو بازنگری کرد و آن دو را از سروده‌های سده‌های هشتم هجری یا پس از آن دانست.

Keywords

• فرامرزنامۀ بزرگ
• فرامرزنامۀ کوچک
• انتساب
• قدمت اثر
• تلفّظ‌های کهن