Ukraińska Wojskowo-Sanitarna Misja w Austrii i na Węgrzech w latach 1918–1919 (na podstawie materiałów Centralnego Państwowego Archiwum Wyższych Organów Władzy i Zarządzania Ukrainy)

Abstract

Repatriacja jeńców żołnierzy ukraińskich z terenów Austrii i Węgier po I wojnie światowej do dziś przyciąga uwagę badaczy historii Europy Środkowo-Wschodniej i rzuca dodatkowe światło na ówczesną geopolitykę, koleje wojenne i losy setek tysięcy ludzi. Ukraińskie organizacje państwowe, dyplomatyczne i humanitarne – w szczególności misje wojskowe i sanitarne Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL) w Austrii, na Węgrzech i w innych krajach – odegrały kluczową rolę w ustaleniu przebiegu procesu repatriacji Ukraińców z obozów państw centralnych. Artykuł ukazuje specyfikę działalności i znaczenie misji wojskowo- -sanitarnych URL na terenach byłego Cesarstwa Austro-Węgierskiego, które pełniły szereg funkcji dyplomatycznych i humanitarnych. W szczególności przez pryzmat cennych dokumentów archiwalnych Centralnego Archiwum Państwowego Wyższych Organów Władzy i Zarządzania Ukrainy autorce udało się uwypuklić rolę misji w wyznaczaniu tras ewakuacyjnych, prowadzeniu negocjacji dyplomatycznych z rządami innych państw w sprawie tranzytu repatriantów, tworzeniu punktów tranzytowych (stacji) oraz organizowaniu udzielania pomocy medycznej i materialnej. Ważnym aspektem opracowania była analiza specyfiki działalności misji w Austrii i na Węgrzech (kierowanej przez Andrija Okopenko), zakresu obowiązków ich członków, charakteru współpracy z innymi instytucjami (w szczególności misje dyplomatyczne Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej). Autorka skupiła się na badaniu wyzwań, jakie pojawiły się w procesie repatriacji jeńców Ukraińców, a także wpływu na ten proces wydarzeń geopolitycznych, które uniemożliwiły skuteczną realizację masowej repatriacji. W pracy przeanalizowano specyfikę opieki nad repatriantami (zaopatrzenie w żywność, zapewnienie im pomocy medycznej i materialnej, a także prowadzenie działalności kulturalnej i oświatowej) w punktach tranzytowych na terenie Austrii i Węgier (zwłaszcza na przykładzie Wiednia – głównego punktu tranzytowego repatriacji jeńców Ukraińców). Działalność misji wojskowo-sanitarnych w czasach Państwa Ukraińskiego i URL umożliwiła zorganizowanie zakrojonej na szeroką skalę pomocy humanitarnej dla jeńców Ukraińców po zakończeniu I wojny światowej w warunkach trudnej sytuacji geopolitycznej i braku zasobów.

Keywords

• jeńcy ukraińscy
• misja wojskowo-sanitarna
• punkt tranzytowy
• ukraińska republika ludowa
• austria
• węgry