سیاست علم و فناوری (Apr 2015)
تحلیل محتوای برنامههای توسعه آموزش‌عالی با تمرکز بر تغییرات ساختاری و کارکردی استقلال نظام دانشگاهی
Abstract
در این تحقیق به بررسی مقایسهای تغییرات ساختاری و کارکردی استقلال نظام دانشگاهی در برنامههای پنج‌ساله بخش آموزش‌عالی پس از انقلاب اسلامی پرداخته شده است. مبانی نظری این تحقیق تلفیقی از تئوری سیستمها و نظریات ارائه شده در زمینههای مدلهای حکمرانی آموزش‌عالی و کارکردهای استقلال دانشگاهی است. هدف از این تحقیق، بررسی و تشریح روند تغییرات ساختاری (مدلهای سهگانه حکمرانی آموزش‌عالی) و کارکردی استقلال نظام آموزش‌عالی ایران، در طی برنامههای پنجگانه توسعه است. بدین منظور از روش تحلیل محتوا با رویکرد کمّی و مصاحبه استفاده شده است. هدف از تحلیل محتوا، بررسی میزان فراوانی مقولههای مرتبط با مدلهای حکمرانی آموزش‌عالی و کارکردهای استقلال دانشگاهی در متن برنامههای پنجگانه توسعه است. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از شاخص‌های آمار توصیفی و استنباطی همانند آزمون مجذور کای استفاده شده است. در بخش مصاحبه، از سؤالات نیمهساختاریافته برای جمعآوری اطلاعات استفاده شده است. یافتههای تحقیق هم در سه بخش ارائه شده‌اند که بخش اول شامل یافتههای حاصل از تحلیل محتوا، بخش دوم شامل یافتههای حاصل از مصاحبه با خبرگان موضوعی و بخش سوم نیز مشتمل بر مقایسه یافتههای حاصل از تحلیل محتوا و مصاحبه است. در حالت کلی و با نگاهی به سیر تغییرات ساختاری (مدلهای حکمرانی آموزش‌عالی) و کارکردی استقلال دانشگاهی در طول پنج برنامه توسعه، ملاحظه میشود که یک تغییر در جهتگیری و نگرش برنامهریزان و سیاستگذاران کشور، از مدلهای حکمرانی دولت‌‌گرا به مدلهای حکمرانی هومبولتی و بازارمحور ایجاد شده که به تبع این تغییر نگرش، میزان توجه به برخی از کارکردهای استقلال دانشگاهی در طی برنامههای سوم، چهارم و پنجم توسعه، بیش از سایر برنامهها بوده است. همین رابطه مثبت نشان‌دهنده تعامل بین ابعاد ساختاری و کارکردی استقلال دانشگاهی در طی برنامههای توسعه است. کلیدواژه‌ها: استقلال دانشگاهی، مدلهای حکمرانی آموزش‌عالی، نظریه سیستمها، کارکردهای استقلال دانشگاهی، تحلیل محتوا
