عوامل مؤثر بر نرخ واقعی ارز در اقتصاد ایران

Abstract

نرخ واقعی ارز که تغییر و تحول قیمت‌ها و هزینه‌های نسبی را با یک پول مشترک اندازه می‌گیرد، مهم‌ترین معیار بررسی قدرت رقابت‌پذیری است. بر همین اساس، در مطالعة حاضر، با اتکا به شواهد موجود و مدل اقتصادسنجی، به بررسی عوامل تعیین‌کننده رفتار نرخ واقعی ارز در اقتصاد ایران پرداخته شد. در راستای هدف مطالعه، ابتدا محاسبة نرخ واقعی ارز و سپس، با بهره‌گیری از مدل تصحیح خطای برداری (VECM)، تحلیل تأثیر عوامل اقتصادی مهم بر آن طی دوره 1397- 1357 صورت گرفت. یافته‌ها حاکی از روند مستمر نزولی نرخ واقعی ارز طی حدود دو دهه اخیر (به ‏جز سال‌های 1391، 1396 و 1397) بود، که کاهش قدرت رقابت‌پذیری محصولات تولید داخل در مقایسه با کالاهای وارداتی را در پی داشته و این کاهش ناشی از تعدیل نرخ اسمی ارز نامتناسب با تفاضل تورم داخلی و خارجی است. یافته‌های پژوهش نشان از تأثیر منفی متغیرهای درآمد صادرات نفتی و تراز تجاری غیرنفتی و تأثیر مثبت متغیر نسبت حجم پول به کسری بودجه در بلندمدت در نرخ واقعی ارز داشت. توصیه می‌شود که نرخ واقعی ارز محاسبه ‏شده و تحلیل الگوی رفتاری آن در مطالعة حاضر برای براورد نرخ تعادلی ارز به‏ منظور ارزیابی سیاست‌های اقتصادی مانند سیاست‌های کشاورزی به ‏کار برده شود.

Keywords

• درآمد صادرات نفتی
• تراز تجاری
• کسری بودجه
• حجم پول
• مدل تصحیح خطای برداری (vecm)