e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi (Aug 2022)
Dördüncü Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Toplumsal Cinsiyet Açısından İncelenmesi
Abstract
Bu çalışmanın amacı 4. sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabının metin ve görsellerinin toplumsal cinsiyet rolleri açısından incelenmesidir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması modeli kullanılmıştır. Araştırma verileri, Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 28 Mayıs 2018 tarih ve 78 sayılı kararıyla 2018-2019 öğretim yılından itibaren beş yıl süreyle ders kitabı olarak kabul edilmiş olan İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Ayrıca güvenirlik için kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemiyle 4. Sınıf Sosyal bilgiler ders kitabını okutmuş olan 3 kadın, 3 erkek olmak üzere 6 öğretmen ile görüşme yapılmıştır. Kitapta yer alan 234 görsel ve bu görsellerle ilişkili metinlerdeki toplumsal cinsiyet rolleri betimsel analiz yöntemi analiz edilmiştir. Betimsel analiz süreci Dawson (2009) tarafından belirtilen aşamalar çerçevesinde yürütülmüştür. Araştırma sorularından, araştırmanın kavramsal çerçevesinden, alan yazın taramalarından elde edilen boyutlardan bir çerçeve oluşturulmuş ve verilerin hangi başlıklar altında düzenleneceği belirlenmiştir. Verilerin anlamlı gruplar halinde bir araya getirilmiştir. Oluşturulmuş çerçeveye göre düzenlenmiş olan veriler sayısallaştırılmıştır. Buna göre toplumsal cinsiyet rolleri “ev dışı roller”, “meslek rolleri”, “ev içi roller” olmak üzere 3 başlık altında toplanmıştır. Sonuç olarak, 4.sınıf Sosyal Bilgiler ders kitabındaki görsellerde erkek figürüne, kadın figüründen daha fazla yer verildiği görülmüştür. Kadının ev içi rollerde, erkeğin ise ev dışı rollerde yer aldığı belirlenmiştir. Ayrıca erkeğe, kadından daha fazla meslek atfedildiği, kadının ev içi işlerde, erkekten daha aktif kılındığı ve birçok ev içi iş sorumluluğunun kadına yüklendiği sonucuna ulaşılmıştır. Benzer şekilde kız çocuk ile erkek çocuk arasında da cinsiyet rollerine yönelik kalıp yargıların olduğu görülmüştür.
Keywords
