DOPRINOS TEORIJE PRISILE RAZUMIJEVANJU DELINKVENTNOG PONAŠANJA MLADIH

Abstract

Ovim radom se pruža kratak pregled osnovnih pojmova i istraživačkih tehnika koji su se koristili u empirijskoj provjeri teorije prisile i značaja te teorije u istraživanju antisocijalnog ponašanja mladih. Teorija prisile pripada socijalno interakcijskim pristupima i u istraživanjima koja polaze od nje naglasak je na utjecajima roditeljskog ponašanja (roditeljski nadzor, discipliniranje) i ponašanja vršnjaka (trening devijantnosti). Pri tome se posebno ukazuje na razlike između mladih s ranim i kasnim javljanjem delinkventnog ponašanja. Istraživanja su uglavnom longitudinalnog tipa, na uzorcima iz rizične populacije te se zasnivaju na direktnim opažanjima, procjenama bliskih osoba i samoprocjenama. U radu se prikazuje razvoj teorije od postavki, prema prvim spoznajama, k intervencijama koje su posljedično dovele do usavršavanja teorije. Također, uspoređuju se najpoznatija objašnjenja razlikovanja mladih s ranim i kasnim javljanjem delinkventnog ponašanja. Teorija prisile ukazuje na važnost obiteljskih osobina, osobito roditeljskog ponašanja za rano javljanje, te na potkrepljivanje devijantnog ponašanja od strane vršnjaka kao osnovu za kasno javljanje delinkventnog ponašanja, dok neuropsihološki model muške delinkvencije ukazuje na važnost slabijeg kognitivnog funkcioniranja, hiperaktivnosti i impulzivnosti za rano javljanje, te potrebe mladih da se identificiraju i uklope u grupu vršnjaka za kasno javljanje delinkventnog ponašanja.

Keywords

• delinkventno ponašanje
• adolescenti
• obiteljske interakcije
• vršnjaci