تحلیل دیدگاه کتابداران و ارزیابی بخش مدیریت ورود اطلاعات در نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای درون‌سازمانی

Abstract

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی وضعیت نرم­افزارهای کتابخانه­ای درون­سازمانی از لحاظ مدیریت ورود اطلاعات از دیدگاه کتابداران است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است و از روش پژوهش پیمایشی ارزیابانه برای اجرای آن استفاده شده است. روش گردآوری داده­ها، ارزیابی با استفاده از سیاهه وارسی است. جامعه پژوهش شامل 23 نرم­افزار کتابخانه­ای درون سازمانی شناسایی شده در پژوهش حبیبی و دیگران (1397) است، که از این بین پنج نرم‌افزار کتابخانه­ای درون­سازمانی، براساس معیارهای فعال بودن، محدوده پوشش و همسنگ بودن نرم‌افزارها (نرم­افزار کتابخانه­ای دانشگاهی)، جهت ارزیابی انتخاب و سپس کتابدارانی که در بخش ورود اطلاعات این نرم‌افزارها مشغول به کار بودند، به تعداد 65 نفر از کتابداران کتابخانه دانشگاه­های وابسته به وزارت علوم (دانشگاه تهران، شریف، شهید بهشتی، مالک اشتر، فردوسی) جهت تکمیل سیاهه وارسی انتخاب شدند، که به دلیل محدود بودن، نمونه‌گیری به روش سرشماری انجام شد. یافته­ها: یافته­های پژوهش نشان داد که در مجموع میزان مطلوبیت نرم‌افزار کتابخانه‌ای دانشگاه تهران، پند (شهید بهشتی)، ماوا (مالک اشتر)، سیماد (فردوسی مشهد)، پروان (شریف) به لحاظ مدیریت اطلاعات براساس دیدگاه کتابداران، در نرم افزار پند 26/18 درصد، نرم­افزار سیماد 04/48 درصد، نرم­افزار پروان 71/17 درصد، نرم­افزار تهران 90/22 درصد، نرم­افزار ماوا 53 /46 درصد است. از بین سه شاخص مورد بررسی (پایگاه کتابشناختی، پایگاه مستند، پایگاه موجودی)، کتابداران بیشترین میزان رضایت را از مولفه‌های مربوط به شاخص پایگاه موجودی کسب نمودند.‌ به جز نرم‌افزار پروان که با 5/23 درصد، بیشترین امتیاز را از قسمت پایگاه کتابشناختی و کمترین میزان رضایت را در قسمت مولفه‌های مربوط به شاخص پایگاه مستند به دست آورد، نرم‌افزار پند و سیماد با 17/2 درصد، نرم‌افزار پروان با صفر درصد، نرم‌افزار تهران با 56/14 درصد و نرم‌افزار ماوا با 29/32 درصد کمترین امتیاز را کسب نمودند. نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش نشان داد که در مجموع میزان مطلوبیت نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای مورد بررسی به لحاظ مدیریت ورود اطلاعات زیر پنجاه درصد است. بنابراین، نظرسنجی از کتابداران نشان داد که نرم‌افزارهای تدوین شده در این بخش ضعیف عمل کرده‌اند و هنوز بدیهیات در نرم‌افزارهای کتابخانه­ای طراحی شده درون‌سازمانی حل نشده‌ است. همانطور که یافته‌ها نشان داد از 5 نرم‌افزار فعال بررسی شده،‌ در بخش مستندسازی، که برای کتابخانه‌ها یک اصل و استانداردی غیرقابل کنار گذاشتن است، این نرم‌افزارها به این قسمت توجهی نکرده‌اند. همچنین در قسمت پایگاه اطلاعات کتابشناختی، در بخش‌های ورود اطلاعات، انعطاف‌پذیری صفحه ورود اطلاعات، داشتن راهنمای فوری هنگام ورود اطلاعات و داشتن فیلدهای کافی و غیره دچار ضعف هستند. نکته مهمی که در همه نرم‌افزارهای درون‌سازمانی توجه را جلب می‌کند این است که این نرم‌افزارها از بعد فراداده‌های استاندارد کتابخانه‌ای حتی در استانداردهای کهنه شده­ای مانند مارک هم ضعف دارند. با توجه به اینکه هرچه محیط ورود اطلاعات درست و نزدیک­تر به استانداردهای حوزه کتابداری و علوم اطلاعات طراحی شود (نه صرفا استانداردهای نرم‌افزاری)، گردش اطلاعات و جستجو را آسانتر می­کند، بنابراین، لازم است طراحان در تدوین این قسمت توجه بیشتری نمایند.

Keywords

• نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای
• مدیریت ورود اطلاعات
• نرم‌افزارهای درون‌سازمانی
• کتابداران