ارزیابی معادلات رگرسیونی چندمتغیره در تخمین عملکرد گندم و جو دیم در اقلیم‌های مختلف ایران

Abstract

ایران در منطقه‌ای خشک و نیمه خشک قرار دارد و بررسی شرایط کشت دیم گیاهان راهبردی امری بسیار ضروری است. بدین منظور برای مدلسازی عملکرد گندم و جو دیم در شرایط آب و هوایی ایران در واکنش به تغییرات اقلیمی داده‌های هواشناسی 44 ایستگاه در یک دوره چهل ساله (2020-1981) مورد بررسی قرار گرفت. داده‌های هواشناسی پس از میان‌یابی مکانی بین ایستگاه‌ها و تبدیل کردن آن‌ها به داده‌های روزانه به‌عنوان ورودی یک مدل رگرسیون خطی چند متغیره برای تخمین عملکرد گندم و جو دیم به‌کار گرفته شدند. در این مطالعه ایران به شش اقلیم ساحلی مرطوب، کوهستانی، نیمه‌کوهستانی، نیمه‌بیابانی، بیابانی و بیابان ساحلی تقسیم گردید. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین بارندگی سالانه به‌ترتیب در ایستگاه‌های بندرانزلی (1748 میلی‌متر در سال) و زابل (55 میلی‌متر در سال) رخ داد. بیشترین کاهش بارندگی در ایستگاه بندرانزلی (شیب 5/8- درصد) و کمترین تغییرات در ایستگاه کرمانشاه با شیب معادله آن 0/08- درصد صورت گرفت. در بین ایستگاه‌های مورد بررسی فقط 11/36 درصد از نظر کشاورزی در شرایط مناسبی قرار دارند و در بقیه ایستگاه‌ها وضعیت بحرانی است (88/64 درصد). نتایج تحقیق نشان داد که ضریب تبیین در عملکرد شبیه‌سازی شده گندم دیم برای اقلیم‌ مرطوب‌تر به نسبت سایر اقلیم‌ها از دقت بیشتری برخوردار است (0/83=R2). کمترین ضریب تبیین در عملکرد شبیه‌سازی شده گندم دیم (0/71=R2) و جو دیم (0/53=R2) برای اقلیم بیابانی بدست آمد.

Keywords

• اقلیم
• خشکسالی
• خلأ عملکرد
• دیم‌کاری
• ضریب تبیین