اثربخشی درمان عقلانی- هیجانی- رفتاری بر نمایه توده بدن، خودکارآمدی وزن و تصویر بدن در نوجوانان دختر دارای اضافه وزن

Abstract

هدف از پژوهش حاضر مطالعه‌ی تأثیر روش درمانی عقلانی- هیجانی رفتاری بر نمایه توده بدن، خودکارآمدی وزن و تصویر بدن در وجوانان دختر 18-14 سال دارای اضافه‌وزن شهر اهواز بود. بدین منظور با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس و از طریق فراخوان عمومی و پس از ارزیابی‌های اولیه و تشخیص داشتن اضافه‌وزن توسط متخصص تغذیه 36 نفر انتخاب و درسه گروه آزمایش، پلاسیبو و فهرست انتظار به صورت تصادفی قرار گرفتند. گروه آزمایش در 12 جلسه 90 دقیقه‌ای شرکت کردند و علاوه بر دریافت برنامه رژیم غذایی و وزن‌کشی هفتگی، مداخله‌ی روان‌شناختی نیز دریافت کردند. گروه پلاسیبو به تعداد جلسات گروه آزمایش در جلسات جداگانه شرکت کردند و علاوه بر دریافت برنامه رژیم غذایی و وزن‌کشی هفتگی، هر هفته نیز گزارش فرم‌های پایش خود را ارائه می‌دادند. اما گروه فهرست انتظار هیچ‌گونه پایش و مداخله‌ای دریافت نکردند. هر سه گروه در سه مرحله پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری پرسشنامه‌های مربوط به متغیرهای پژوهش را تکمیل کردند. تحلیل داده‌ها با روش تجزیه‌وتحلیل کوواریانس در سطح معنی‌داری (05/0p<) نشان داد که در مرحله پس‌آزمون از نظر نمایه توده بدن بین گروه آزمایش و پلاسیبو با فهرست انتظار تفاوت معنی‌دار بود، اما بین گروه آزمایش و پلاسیبو در مرحله پس‌آزمون تفاوت معنی‌دار نبود. ولی در مرحله پیگیری تفاوت معنی‌دار بود. یعنی این که هر دو گروه در مرحله پس‌آزمون کاهش وزن داشتند ولی در مرحله پیگیری دو ماه و نیم‌گروه آزمایش وزن کاهش‌یافته خود را حفظ نمودند در حالی که گروه پلاسیبو بازگشت وزن داشتند. همچنین نتایج نشان داد که این درمان منجر به افزایش خودکارآمدی وزن و کاهش نارضایتی از تصویر بدن در گروه آزمایش در مرحله پس‌آزمون و پیگیری گردید.

Keywords

• عقلانی- هیجانی - رفتاری
• نمایه توده بدن
• خودکارآمدی وزن
• تصویر بدن
• اضافه وزن