ارزیابی ریسک سلامت انسان در مواجهه با نیترات ناشی از مصرف سبزیجات عرضه شده در سطح شهر کرمانشاه

Abstract

زمینه و هدف: مصرف بیش از حد کود­های نیتروژنی سبب تولید سبزیجات با غلظت بالای نیترات می­گردد. بالا بودن غلظت نیترات در محصولات تولیدی باعث انواع بیماری­ها به‌خصوص تولید ماده سرطان‌زای نیتروز آمین در بزرگسالان می‌گردد. به‌دلیل افزایش بیماری­های سرطانی و غیرسرطانی ناشی از مصرف مواد غذایی حاوی نیترات بالا، ارزیابی دقیق و جامعی از وضعیت تجمع نیترات در سبزی­ها مورد نیاز است، لذا مطالعه حاضر با هدف ارزیابی ریسک سلامتی ناشی از نیترات در تعدادی از سبزیجات و صیفی­ جات پرمصرف شهر کرمانشاه انجام شد.مواد و روش­ ها: در این مطالعه تعداد ۱۲۰ نمونه 5 کیلوگرمی از سبزیجات در ماه‌های مختلف فصل­های تابستان و زمستان از میدان اصلی تره‌بار شهر نمونه­ برداری و به آزمایشگاه ارسال گردید. نمونه­ ها شامل گوجه­ فرنگی، خیار، سیب­ زمینی، پیاز (زرد- سفید- قرمز)، کاهو، کرفس، شاهی و اسفناج یا برگ چغندر بودند. پس از آماده­سازی و عصاره­ گیری از نمونه­ ها، غلظت نیترات با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج 410 نانومتر تعیین شد.یافته­ ها: غلظت نیترات در تمامی سبزیجات نمونه­ برداری شده در فصل زمستان کمتر از حد استاندارد سازمان جهانی بهداشت و استاندارد ملی ایران بود، اما در فصل تابستان غلظت نیترات در کرفس، شاهی و برگ چغندر بیشتر از حد استاندارد­های بیان شده بود. در تمام سبزیجات و در هر دو فصل مقادیر شاخص نسبت خطر (HQ) به‌دست آمده کمتر از ۱ بود. در فصل تابستان بیشترین مقادیر HQ به­ترتیب در شاهی (0/425)، برگ چغندر (0/363) و کرفس (0/135) مشاهده شد. در فصل زمستان نیز بیشترین مقدار HQ در شاهی (0/190) مشاهده شد.نتیجه­ گیری: با توجه به شاخص خطر­پذیری کمتر از ۱ در تمام سبزیجات، احتمال مواجهه با بیماری­ های غیرسرطانی ناشی از نیترات از مسیر خوردن سبزیجات در این مطالعه به‌طور جدی وجود ندارد، اما پایش غلظت نیترات در محصولات مصرفی در فواصل زمانی مختلف ضروری است.

Keywords

• نیترات
• سبزیجات
• شاخص خطر پذیری
• ارزیابی ریسک
• ایمنی مواد غذایی